Новости за 24.01.2023

ترکیې له سویډن او فنلنډ سره هغه درې اړخیزه غونډه لغوه کړې چې ټاکل شوې وه په فبرورۍ میاشت کې جوړه شي. انقرې دغه اقدام وروسته له هغې وکړ چې په ستاکهولم کې د تېرې اوونۍ په پای کې د ترکیې سفارت ته نژدې یوه اعتراضیه غونډه وشوه چې د قرانکریم یوه نسخه هم په کې وسوځول شوه. د ترکیې د دولتي ټلوېزیون ټي آر ټي د ډیپلوماتیکو سرچینو په حواله ویلي چې دا غونډه د انقرې په غوښتنه ځنډول شوې ده. د ترکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان ویاند د روانې میاشتې په پیل کې ویلي و چې، ټاکل شوې د ناټو سرمنشي ینس ستولتنبرګ هم په دې غونډه کې ګډون وکړي. Читать дальше...

د کوربه هندوستان او نیوزيلینډ ترمنځ د کرېکټ یو ورځنیو سیالیو لوبلړۍ د هند په بري سره پای ته ورسېده او په دې سره د یو ورځنیو لوبو په درجه بندۍ کې لومړي مقام ته ورسېدل. نن(سه شنبه) د دې لوبلړۍ په درېیمه لوبه کې نیوزيلینډ په ۹۰ منډو ماتې وخوړه. هند د ۳۸۶ منډو هدف ټاکلی و او نیوزیلینډ ۲۹۵ منډې وکړې. په دې لوبه کې د هند لپاره روحیت شرما او شبمن ګیل او د نیوزيلینډ لپارهډېوېن کاموې سلیزې ووهلې. د لوبې د غوره لوبغاړي جایزه شارډول ټاکور ته ورکړل شوه، هغه ۳ وېکټې اخستې وې او ۲۵ منډې یې کړې وې. شبمن... Читать дальше...

نړیوالې مرستندویه ادارې وايي چې په افغانستان کې سړې هوا او د برېښنا نشتوالي بشري ناورين لا زیات کړی دی. خلک وايي چې د مالي ستونزو له کبله د سونګ مواد نه شي برابرولی.

په افغانستان کې د یخنۍ له امله د مړو شویو کسانو شمېر له ۱۲۰ زیات شوی دی. دا خبره له طبعي پېښو سره د مبارزې د ادارې ویاند شفیع الله رحیمي د جرمني ډي پي اې خبري آژانس ته کړې او ویلي یې دي چې، له څه باندې پنځوس کورونه بشپړ یا جزیي وران شوي او اویا زره څاروي هلاک شوي دي. د افغانستان د هوا پېژندنې ادارې د معلوماتو له مخې، د جنورۍ په میاشت کې د تودوخې تر ټولو ټیټه درجه د افغانستان په مرکزي ولایت غور کې ثبت شوې چې د سانتي ګراد په حساب منفي ۳۴ درجو ته رسېده. په افغانستان کې د یخنۍ دغې بېسارې څپې ډېرې... Читать дальше...

د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین وایي، په روسیه کې ځیني درمل، سره له دې چې ډېری یې دا هېواد په خپله تولیدوي، کم شوي چې ورسره بیې یې زیاتې شوي دي. په داسې حال کې چې د نسخو درمل د اوکراین د جګړې پر سر پر روسیې د لوېدیځ له بندیزونو څخه مستثنی دي، روسیې ته یې لېږد، د ټرانسپورټي، بیمې او ګمرکي ستونزو له امله چې د دغې جګړې او د بندیزونو د اقداماتو له امله رامنځ ته شوي، له خنډونو سره مخامخ شوي دي. د تېر کال په فبرورۍ کې پر اوکراين د روسيې له يرغل لږ وروسته، روسانو د درملو په زېرمه کولو لاس پورې کړ چې ویل... Читать дальше...

د پکتیا ولایت د درېیو ځدراڼ مېشتو ولسوالیو (شواک-ګرده څېړۍ-وزي ځدران) اوسېدونکي وايي، چې دوی د څښاک د پاکو اوبو، روغتیا، پوهنې، کرنې، سړکونو او د ژوند په نورو برخو کې له ګڼو ستونزو سره مخامخ دي. که څه هم یادې درې واړه ولسوالۍ د خوست-ګردیز د لويې لارې په اوږدو کې پرتې دي، خو درې يې یو بل لوري ته غځېدلي او خلک يې د غرونو په سرونو او ډډو کې ژوند کوي. دوی وايي، په تېر کې جګړې او ګواښونه د دې لامل شوي وو، چې د دوی سیمې د بنسټیزو پروژو له پلي کېدو بې برخې پاتې شي. ځدراڼ مېشتي په ځانګړې ډول له نړیوالو... Читать дальше...

ځدراڼ میشتي په ځانګړې ډول له نړیوالو بنسټونو غواړي، چې اوسمهال دې دوی ته د ژوند د لومړنیو اړتیاوو د برابرولو لپاره یو شمېر بنسټیزې پروژې پلي کړي.

د طالبانو له حکومت ښځينه قضيو ته د رسېدنې برخه کې د يو شمېر افغان مېرمنو شکايت. د افغانستان د سترې محکمې یوه مخکینۍ کارکوونکې چې د امنيتي ستونزو له امله نه‌غواړي نوم يې راپور کې واخيستل شي، وايي اتلس کاله یې په ستره محکمه کې دنده ترسره کړه خو طالبانو یوازې په دې خاطر چې ښځه ده له دندې لیرې کړه. دا مېرمن ادعا کوي، کله یې چې د عدالت غوښتنې لپاره سترې محکمې ته مراجعه وکړه د دې ادارې په دروازه کې ولاړو طالبانو په اغزن سیم په پښو ووهله او له هغه ځایه یې وشړله. دا مېرمن دغه شان د طالبانو حکومت... Читать дальше...

د بشري حقونو سازمانونه وايي چې په تیر یو کال کې په ټول پاکستان کې ۴۷۰ ښځې د ناموس یا عزت په نامه وژل شوي دي. دغه شان یوازی د خیبر پښتونخوا په سوات کې ۷۷ ښځې د ناموسي وژنو ښکار شوي دي. د ناموسي وژنو د مخ په زیاتیدونکو پیښو تر شا علتونه څه دي؟د دې اوونۍ په کرښې غاړه خپرونه کې په هم دې اړه بحث لرو.

د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارژدافیره کرن ډېکر وایي، دې ته په پام چې افغان مېرمنې او نجونې اوس د زده‌کړې له حق څخه بې‌برخې دي، دا ستونزمنه ده چې نن د زده‌کړې نړیواله ورځ ونمانځل شي. کرن ډېکر نن په یوه ټویټ کې ویلې چې، ښوونه او روزنه د افغانستان پر راتلونکي پانګه اچونه ده او باید هلکان او نجونې تعلیم ته لاس‌رسی ولري. په عین حال کې د کډوالو په چارو کې د ملګروملتونو د اسیا-فسفیک څانګې نن په یوه ټویټ کې ویلي، چې په هره کچه، د زده‌کړې حق یو انساني حق دی او ترې انکار نه‌شي کېدای. UNHCR نن... Читать дальше...

پر نجونو او مېرمنو د زده‌کړو او کار د بنديز ليرې کولو بياځلي غوښتنه. هغه لیک چې د ملګرو ملتونو سازمان سرمنشي ته لیکل شوی او د افغانستان د پوهنتونونونو ۱۸۲ تنو استادانو چې ډېر یې په بهر کې دي پرې لاسلیک کړی، په‌کې غوښتنه شوې چې دا سازمان دې له ټولو امکاناتو کار واخلي چې نجونو ته بېرته په افغانستان کې د زده‌کړو اجازه ورکړل شي. په دې لیک کې ویل شوي چې، طالبان له زده‌کړو او کار څخه د نجونو او ښځو په منع کولو سره هغوی له ټولنې حذفوي او د تېرو دوو لسیزو لاسته راوړنې یې په اوبو لاهو کوي. په تېر... Читать дальше...

د افغانستان د بشري ناورين په اړه د اندېښنو دوام. د هرات ولایت یوه اوسېدونکې چې نه‌غواړي د امنیتي ستونزو له امله یې نوم، په راپور کې واخیستل شي ازادي راډيو ته وویل، د کورنۍ ۱۲ غړي یې له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ دي. نوموړې وايي، خاوند يې د هرات ولايت د حج او اوقافو په رياست کې له شل کلن کار وروسته تقاعد شوی او درې کاله کېږي چې د مغزو د سکتې له امله کار نه‌شي کولای. نوموړې زیاتوي چې د ژمي له پیل راهیسې یې د کورنۍ لپاره ژوند ستونزمن شوی دی. دا مېرمن وايي: "ذغال نه‌لرم، کور یخ دی، واړه ماشومان... Читать дальше...

سره له‌دې چې په افغانستان کې د طالبانو له لوري پر نجونو له شپږم ټولګیو پورته زده‌کړې بندې شوي، خو ځینې وړې کړۍ هڅې کوي چې د کورنیو ښوونځيو په جوړېدو نجونو ته انلاین زده‌کړې ورکړي. پرستو حکیمي یو له هغه افغان مېرمنو ده چې د افغانستان په اته ولایتونو کې یې د څرک په نوم کورني ښوونځي جوړ کړي او په وړیا ډول نجونو ته په‌کې زده‌کړې ورکول کېږي. مېرمن حکیمي ازادي راډيو ته وویل، چې له دې سره نږدې دېرش ښوونکي په دې برخه کې وړیا کار کوي. نوموړې وويل: "زموږ دا ښوونځي په اته ولایتونو کې دي، درې په کابل کې،... Читать дальше...

انتونیو ګوتېریش د جنورۍ پر ۲۴مه د تعلیم د نړیوالۍ ورځې په مناسبت پر خپله رسمي ټویټر پاڼه لیکلي، "هغه وخت رارسېدلی دی چې ټول هغه پر توپیري چلند ولاړ قوانین او کړنې پای ته ورسېږي چې د تعلیم مخه نیسي."

د افغانستان د خبریالانو مرکز په یوه اعلامیه کې د ورزشي خبریال خیرالله پرهر او دغه راز د بل خبريال قدرت الله ترار په نیولو اندېښنه ښودلې او د طالبانو له حکومته یې غوښتنه کړې چې دا دوه افغان خبریالان دې ژر تر ژره خوشې کړي. د AFJC په اعلامیه کې راغلي دي چې، خیرالله پرهر دوه اوونۍ وړاندې په کابل کې د طالبانو د استخباراتو له لوري نیول شوی دی، دغه شان په خوست کې د زرغون راډيو خبریال قدرت الله ترارد تېر کال په نومبر میاشت کې نیول شوی دی. په اعلامیه کې راغلي دي، چې د طالبانو حکومت د دواړو نیول شویو خبریالانو... Читать дальше...

د پاکستان چارواکيو د جنورۍ پر ۲۴مه ويلي چې د هېواد په زیاتره برخو کې بجلۍ يا برېښنا بحاله شوې ده. د جنورۍ پر ۲۳مه سهار وختي د هېواد په لويو او وړو ښارونو کې بجلۍ قطع يا پرې شوې وه چې له کبله يې د ژوندانه چارې په ټپه درېدلی وې. خو د ځينو سيمو خلک اوس هم د برېښنا د نشتوالي شکايت کوي.

د پولیسو په وینا مړه شوي کسان د افغانستان سره تعلق لري، ازبک ټبره دي او په کوټه کې یې د پرچون دوکان کاوه او پکې به اکثره د شپې پاتې کېدل.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاند نېډ پرایس د جنورۍ پر ۲۳مه رسنیو ته وویل چې له افغانانو سره مرستې د طالبانو د ملاتړ په معنا نه‌ دي.

د ملګرو ملتونو سرمنشي له طالبانو غواړي چې د نجونو د تعلیم پر وړاندې تبعیضي چلند پای ته ورسوي. انټونیو ګوټېریش د جنوري د ۲۴مې د زده کړو د نړیوالې ورځې په مناسبت پر ټویټر لیکلي، هغه وخت رارسېدلی چې ټول هغه تبعیضي قوانین او اقدامات چې د تعلیم مخه نیسي پای ته ورسېږي. هغه زیاتوي: "پر طالبانو غږ کوم چې د نجونو پر منځنیو ښوونځیو او لېسو او د نجونو پر پوهنتونونو ظالمانه بندیز لغوه کړي." له دې مخکې د ملګروملتونو روزنیزې، علمي فرهنګي ادارې یونسکو او د کډوالو په چارو کې عالي کمېشنرۍ هم ورته غوښتنه کړې وه. Читать дальше...

د اوکراین پوځ وايي ځواکونه یې په ختیځه جبهه کې د روسیې له بې وقفې راکټي حملو سره مخامخ دي. د اوکراین د وسله والو ځواکونو ستر درستیز په خپل ننني راپور کې وویل چې په دونېڅک او لوهانسک سیمو کې یې د روسیې یوولس حملې په شا تمبولي دي. راپور زیاتوي چې د روسیې د پوځ راکټي حملې تر ډېره په بخموت او اَف- دِیو- کا ښارونو چې له څو میاشتو راهیسې درنې جګړې په کې روانې دي، متمرکزې وې. د اوکراین پوځ وايي چې روسیې په زاپوریژیا، خرسون او لیمان ښارونو کې هم د اوکراینې ځواکونو پر مرکزونو حملې کړې دي.

فنلنډ وايي چې په ناټو کې د فنلنډ او سویډن د غړیتوب په اړه له ترکیې سره په خبرو کې د څو اونیو وقفې ته اړتیا شته. د فنلنډ د بهرنیو چارو وزیر دا خبرې له رویټرز خبري آژانس سره په مرکه کې کړي. د اروپا د شمال دې دوو هېوادو د اوکراین له جګړې وروسته په ناټو کې د غړیتوب غوښتنه کړې ده، خو د ناټو غړې ترکیې د هغوی غوښتنه ځنډولې. د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان پرون وویل د سویډن په پلازمېنه کې د ترکیې سفارت ته نږدې له اعتراضیه غونډې وروسته چې په ترڅ کې یې د قرآنکریم یوه نسخه هم وسوځول شوه، ستوکهولم دې په... Читать дальше...

د افغانستان د مخکېني حکومت د امنیتي ادارو یو شمېر کارکوونکي ادعا کوي چې د مخکینیو امنیتي کارکوونکو د وژنو پېښې په وروستیو کې بیا ډېرې شوې دي. سید فاروق پاچا چې په تېر جمهوري حکومت کې د ننګرهار ولایت د خوږیاڼیو ولسوالۍ د بشري حقونو مدیر و او تر هغه مخکې یې د لغمان په امنیه قومندانۍ کې هم دنده کړې وه، د تېرې اوونۍ د پنجشنبې په ورځ په لغمان کې ووژل شو. د سید فاروق پاچا ورور سید اختر سیدي ازادي راډيو ته وویل، ورور یې له جلال اباد څخه خوږياڼیو ولسوالۍ ته روان و چې په لاره کې مخ پټو وسله والو ښکته کړ او بیا یې د تور غره په لمن کې وواژه. Читать дальше...

د سیلانیانو کمېدو له امله بامیان کې د ښځینه وو لاسي صنایعو بازار کمرنګه شوی دی. د لاسي صنایعو سوداګرې یې لامل د بهرنیو سیلانیانو کمېدل بولي. نور په ویډیو کې:

راو انوار د جنورۍ پر ۲۳مه د عدالت له خوا تر بري اعلانېدو وروسته له رسنیو سره په خبرو کې ځان بې ګناه وباله.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت وايي چې متحدایالات له طالبانو سره د تعامل د څرنګوالي په اړه بیا غور کوي. د دې وزارت ویاند نېډپرایس پرون په واشنګټن کې خبریالانو ته وویل، امریکا د طالبانو بشري سرغړونو، سختو فرمانونو او د هغو ناوړه چلند ته په پام سره دا کار کوي. پرایس خبرداری ورکړ چې د طالبانو دا اقدامات به بې ځوابه پاتې نه شي، خو هغه په عین حال کې ټینګار وکړ چې امریکا به بیا هم د افغانستان له خلکو سره د بشري مرستو په برخه کې مخکښ رول ته دوام ورکړي. هغه زیاته کړه چې متحدایالتونو د ۲۰۲۱ کال له اګست... Читать дальше...