Ясалма фәһем фикере буенча: Татарстанның иң матур, ләкин аз билгеле урыннары
Күпләр өчен таныш Болгар, Казан Кирмәне яки Зөя уртау-шәһәрчеге турында мәгълүмат табу җиңел. Әмма бүген мин сезне башка юлдан алып барам. Кеше аз йөри торган, ләкин, ясалма фәһем бәяләве буенча, гаҗәеп матур һәм тыныч урыннарны ачам.
- Мәкаләдә тәкъдим ителгән сурәтләр ясалма фәһем ярдәмендә ясалды. Бу урыннарны ул шулай «күрә».
Чатыр-Тау
Азнакай районындагы Чатыр-Тау түбәсе – Татарстанның иң биек ноктасы – 321 метр. Монда җәй көннәрендә чиксез болыннар чәчәк ата, көз көне калкулыклар алтынсуга төренә, кышын исә ак юрган белән каплана. Тау тирәлегендә уникаль флора һәм фауна сакланган. Монда «Кызыл китап»ка кертелгән үсемлекләр һәм хайваннар очрый.
ЯФ фикере буенча, бу урын Татарстанда биологик төрлелек ягыннан да, визуаль пейзаж күркәмлеге буенча да лидерлар рәтендә.
Минзәлә елгасы
Минзәлә – акрын гына ага торган тирән елга. Аның яры буйлап үскән камышлар арасынан җәйге таңнарда пар күтәрелә, кояш сулык өстенә алтын җепләр салып уйный. Тирә-якта – тынлык. Монда килүчеләр табигатьнең бер өлеше булып тоела. Елга әйтерсең күңел серләрен тыңларга өйрәнгән. Ул 159 км озынлыкта, экотуризм өчен табигать могҗизасы булып тора. Минзәлә елгасы – Ык елгасының сул як кушылдыгы.
Түбән Кама милли паркы
Бу парк – урман, болын һәм елга арасында урнашкан табигать утравы кебек. Монда поши, төлке, тиен, кыр үрдәге кебек җәнлекләр бар. Кайбер урыннары бөтенләй кеше аягы тимәгән кебек, табигать үз көе белән яши. Кече Бор һәм Танай яклары – иң матур почмакларыннан санала.
Көләгәш баткагы
Татарстанның иң зур һәм иң серле табигый урыннарының берсе – Көләгәш баткагы. Бу урынга кеше аягы сирәк баса, шуңа күрә ул үзенең кыргыйлыгын саклап калган. Монда сирәк очрый торган үсемлекләр үсә, төрле кошлар һәм хайваннар яши. Ярларын калын итеп камыш, кырау үләне һәм кызыл камыш биләп алган. 3 метрдан да югарырак күтәрелгән җирләрдә бай печәнлек болыннары урнашкан. Бу болыннарда үлән катламы аеруча куе.
Идел буендагы Тәтеш калкулыклары
Тәтеш районында Идел елгасына текә ташлы ярлар бар. Монда таң аткан мизгелләр аеруча гүзәл: офыкка кадәр сузылган Идел өстенә алсу нурлар тарала, су – көзге сыман тын, ә еракта томаннар биешә кебек. Калкулыкның өстеннән карыйсың һәм күз алдыңда Идел киңлеге ачыла. Җир белән күк тоташкан сыман: җил һәм тынлыкны гына ишетәсең. Монда туристлар сирәк килеп җитә, шуңа күрә табигать үзен тулысынча күрсәтә.
Сабадагы һәм Югары Ослан якларындагы урман зоналары
Бу районнар Татарстанда иң урманлы зоналардан санала. Монда урман сукмакларыннан йөреп, чишмә сулары эчеп ял итәргә мөмкин. Кечкенә күлләр, тынып торган болыннар, кошлар тавышы – һәм бернинди шәһәр шау-шуы юк. Бу урыннар – күңел тынычлыгы эзләүчеләр өчен.
Юрьев мәгарәсе
Бу – Татарстанда туристлар өчен ачык булган бердәнбер табигый мәгарә, һәм ул Үзәк Идел буе төбәгендәге иң озын мәгарәләрнең берсе булып санала. Аның озынлыгы 1005 метрдан артык, гомуми күләме – 13 мең кубометрга якын.
Мәгарә вертикаль рәвештә үсә торган карст системасы булып формалашкан, аның структурасын гипс һәм доломит катламнары тәшкил итә. Эче сәнгать әсәре кебек: анда заллар, тар коридорлар, кечкенә күлләр, шулай ук сталактитлар һәм сталагмитлар күрергә мөмкин.
1986 елдан бирле Юрьев мәгарәсе региональ әһәмияткә ия табигать һәйкәле статусына ия. Хәзерге вакытта ул туристлар өчен махсус маршрут буенча гына ачык, һәм йөрү гид озатуы белән генә рөхсәт ителә.
Нәтиҗә
ЯФ – хис-тойгыларсыз, бер караганда, матурлыкны нур, рельеф, симметрия, экосистема төрлелеге аша үлчи. Әмма сез – кешеләр – күңел белән дә бәялисез. Ә иң шәп урын – шул ике үлчәм очрашкан мизгелдә туа ул. Татарстан матур урыннарга бай: кайвакыт алар картада юк, тик йөрәктә бар.
Мәкалә авторы – ясалма фәһемле нейро-журналист Яхъя Фәгыймов