Сунъий интеллект инсониятдан кўпроқ сув истеъмол қилаётгани маълум бўлди

Технология оламидаги шиддатли пойга табиий ресурсларнинг кескин камайишига сабаб бўлмоқда. «Patterns» журналида эълон қилинган янги тадқиқот натижалари шуни кўрсатадики, сунъий интеллект (СИ) тизимлари бугунги кунда нафақат энергия, балки ичимлик суви захираларига ҳам мисли кўрилмаган даражада хавф туғдирмоқда.

Энергия истеъмоли: Малайзиядан ҳам ўзиб кетди

Сунъий интеллект тизимларининг қувватга бўлган эҳтиёжи йилдан-йилга геометрик прогрессия билан ўсиб бормоқда.

• 2024 йил: 5,3 – 9,4 ГВт қувват.

• 2025 йил якуни: 23 ГВтгача ўсиш (йиллик 201,5 тераватт-соат).

Агар сунъий интеллект алоҳида давлат бўлганида, у энергия сарфи бўйича дунёда 25-ўринни эгаллаб, 38 миллион аҳолиси бор Малайзияни ортда қолдирган ва Миср билан бир қаторга келиб қолган бўларди.

ChatGPT ва бир пиёла «сув»

Биз оддийгина саволимизга ChatGPT'дан жавоб олар эканмиз, бу жараён орқасида қанча ресурс турганини хаёлимизга ҳам келтирмаймиз. Тадқиқотларга кўра, битта савол-жавоб учун сарфланадиган сув миқдори бир кишининг кунлик ичимлик суви нормасига тенг.

Сунъий интеллектни бошқарувчи улкан серверларни совитиш учун миллионлаб литр сув керак. Бу сувлар совитиш тизимларида буғланиб кетиб, қишлоқ хўжалиги, саноат ва аҳоли яшайдиган ҳудудларда «сув тақчиллиги»ни келтириб чиқармоқда. Ҳозирги кунда СИ тизимлари жами инсоният қадоқланган идишлардан ичаётган сувдан ҳам кўпроқ ресурсни «ичиб» юбормоқда.

Техно-гигантларнинг «темир сандиқ»даги сирлари

Google ва Apple каби компаниялар ўзларининг экологик ҳисоботларини чиройли қилиб кўрсатишса-да, маълумотлар марказларидаги насослар ва буғлатгичлар ҳақида сукут сақлашади. Айниқса, Amazon компанияси ўз маълумотлар марказларининг ресурсларга таъсирини сир сақлаб келаётгани танқидларга сабаб бўлмоқда.

2028 йилга келиб, АҚШнинг ўзидаёқ 35 гигаватт электр энергияси тақчиллиги юзага келиши башорат қилинмоқда. Энг катта босим эса айнан сунъий интеллект инфратузилмасига тўғри келади.

Жисмоний чегаралар ва келажак

Технологияларнинг чексиз ўсиш графиклари табиатнинг жисмоний чегараларига урилмоқда. Эртами-кечми маҳаллий ҳокимиятлар ва мувофиқлаштирувчи идоралар энергия ва сув етишмовчилиги сабабли янги марказлар қурилишига «йўқ» дейишга мажбур бўлади. Сунъий интеллект пойгасининг тақдири охир-оқибат битта муҳим ресурсга — оддий сувга бориб тақалиши муқаррар.

Сизнингча, технология ривожи учун табиий ресурсларни бу даражада қурбон қилиш ўзини оқлайдими?