Imovina kod Budve pitanje između Crne Gore i Kosova

Da li je Ministarstvo pravde Kosova tužilo Crnu Goru, opštinu Budva i firmu Sunraf beach properties, tražeći utvrđivanje prava svojine nad 4,5 hiljada kvadrata zemljišta u Rafailovićima kod Budve, oko 60 kilometara južno od Podgorice? Na ovo pitanje nadležni iz dvije države imaju različita tumačenja.

Riječ je o parcelama na šetalištu uz samu bečićku plažu, gdje se nekada nalazilo dječje odmaralište “GanimeteTerbeshi“. Trenutno na tom prostoru podgorička firma Sunraf beach properties gradi višespratnicu.

Opština Budva o sporu

Sekretar Sekretarijata za zaštitu imovine Opštine Budva, Nikola Plamenac, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) da se tužbom traži utvrđivanje da je Kosovo vlasnik te imovine.

“Kao dokaz su predložili kupoprodajni ugovor iz šezdesetih godina u Kotoru, kojim je to kupio Savjet za društvena, politička i opštinska pitanja nekadašnje Socijalističke automne pokrajine (SAP) Kosovo i Metohija”, navodi Plamenac.

Opština Budva je tražila od suda da kosovsku tužbu odbaci kao neurednu, jer se, prema riječima Plamenca, iz priloženih dokaza ne može sa sigurnošću izvesti zaključak o legitimaciji tužioca u odnosu na sporne parcele. Odnosno, pitanje je da li je tužilac „nasljednik” nekadašnje SAP Kosovo.

“Oni su se u tužbi pozivali na Rezoluciju Ujedinjenih nacija 1244, mi smo se pozvali na tu Rezoluciju i na UNMNIK i na Uredbu o ovlašćenjima privremene uprave na Kosovu iz juna 1999. godine”, objašnjava Plamenac.

Dodaje da se ti propisi ne mogu primjenjivati na teritoriji Crne Gore “naročito u uslovima koji imaju za predmet neko sticanje ili vršenje prava svojine na nepokretnoj stvari”.

„U tom slučaju mjerodavno je pravo države gdje se nepokretnost nalazi”, zaključuje Plamenac.

Odgovor iz Suda u Kotoru

Tužba Republike Kosovo, koju zastupa Ministarstvo pravde, odnosno njhovo Državno pravobranilaštvo, predata je Osnovnom sudu u Kotoru početkom novembra 2020. godine, a stranke su krajem aprila 2021. upućene na prvi sastanak sa medijatorom, saopšteno je Radiju Slobodna Evropa (RSE) iz tog suda.

“Centar za alternativno rješenje sporova je 4. juna ove godine ovom sudu vratio spise predmeta, s obzirom na to da medijacija nije uspjela. U narednom periodu, sud će nastaviti postupanje u skladu sa Zakonom”, saopštio je portparol kotorskog suda Špiro Pavićević.

U Opštini Budva objašnjavaju da je tužba u početnoj fazi, te da predstoji odluka hoće li uopšte biti sudskog postupka.

“Mi smo na samom početku tražili da se tužba odbaci i ako dođe do toga, kao da se ništa nije desilo. A ako se nastavi, onda će se ući u sudski postupak, i onda će krenuti ročišta, vještačenja, i što sve ne”, kaže Plamenac.

Ko je još Crnoj Gori osporio tužbu?

Kako je RSE saopšteno, kosovsku tužbu je osporio i zastupnik države Crne Gore.

Blagovremeno je osporen tužbeni zahtjev u cjelosti, saopštila je za RSE zaštitnica imovinsko-pravnih interesa Bojana Ćirović, dodavši da je njihov stav da ne komentarišu postupke koji su u toku, kao ni dokaze koji će biti predmet slobodne ocjene suda.

Kosovsko Ministarstvo pravde: Nijesmo tužili Crnu Goru

Sami Istrefi, advokat u okviru Ministarstva pravde Kosova, u izjavi za Radio Slobodna Evropa objašnjava da “Kosovo nije podnelo nijednu tužbu protiv države Crne Gore, ali da je nas 2018. godine tužio crnogorski državljanin, koji živi u Kotoru u blizini imanja koja je Kosovo kupilo pre 60 godina”.

Kosovo je potom, kaže Istefi, odgovorilo na presudu Osnovnog suda u Kotoru i priložilo sva dokumenta koja dokazuju vlasništvo nad imovinom od 4,5 hiljade kvadrata zemlje u Rafailovićima kod Budve.

“U skladu sa zakonodavstvom Crne Gore, podneli smo tužbu kako bismo dokazali vlasništvo i zaštitili tu imovinu, koju Kosovo ne koristi duži niz godina. Verovatno je u zakonskom vlasništvu Kosova, što dokazuju i tamošnji katastarski dokumenti”, poručuje Sami Istrefi.

Napominje da Kosovo, a još manje Ministarstvo pravde, ni na koji način nije preduzelo akcije protiv Crne Gore koje bi se odrazile na obe države.

“Ovo je potpuno suprotno od toga, jer je ovo građanski postupak“, podvlači Istrefi.

Šta kažu u firmi koja gradi na spornom zemljištu?

Nekadašnje dječje odmaralište GanimeteTerbeshi, kasnije je nazvano Lahor, po istoimenoj firmi čije je sjedište nakon 1999. preneseno iz Prištine u Crnu Goru. Potom je firma privatizovana, prodata, a zgrada bivšeg odmarališta porušena.

Sada se na tom mjestu gradi višespratna građevina, a vlasnik je firma Sunraf beach properties, koja je nepokretnost kupila decembra 2017. godine, objašnjava za RSE punomoćnik firme, advokat Milan Vujošević:

“Nepokretnost je kupljena na osnovu javnog prikupljanja ponuda u postupku prodaje imovine Nivel investa u stečaju.”

Naglašava da su se pouzdali u zvaničnu državnu evidenciju i zakonito kupili nepokretnost uz saglasnost države, odnosno Privrednog suda.

“Prema tome, država dodatno stoji iza zakonitog sticanja prava svojine od strane Sunfar beach properties, a dužna je i da ga štiti od svakog uznemiravanja prava svojine od strane trećih lica”, navodi Vujošević.

Šta određuje Bečki sporazum?

Profesor Međunarodnog prava Enver Hasani tvrdi da Kosovo ne može da potražuje imovinu u Crnoj Gori jer za to ne postoje pravni osnovi, te dodaje: “Ne mogu da verujem da na Kosovu može iko da savetuje naše Ministrastvo pravde da tako nešto pokreće”.

“Nema nikakvog osnova za tako nešto jer to nije privatno-pravni odnos. Vlada Kosova, pa ni država Kosovo, koja je stvorena 17. februara 2008. godine, nisu privatni naslednici takozvane SAP Kosovo (Socijalističke automne pokrajine Kosovo i Metohija)”, podvlači Hasani u izjavi za RSE.

Profesor Hasani objašnjava da je pitanje sukcesije bivše Jugoslavije završeno Bečkim sporazumon, dogovorom o sukcesiji nekada zajedničke imovine između država nastalih raspadom Jugoslavije, koji je potpisan 2001. godine, sedam godina prije proglašanje nezavisnosti Kosova. Tada je, dodaje Hasani, Srbija nasljedila imovinu Kosova i Vojvodine, koje su u vrijeme nekadašnje države imale status pokrajina unutar Srbije.

“Kada je Crna Gora proglasila nezavisnost 2006. godine, sve nekretnine koje su pripadale bivšoj Jugoslaviji po Bečkom sporazumon iz 2001. godine, a nalazile su se u Crnoj Gori, pripadaju Crnoj Gori”, navodi ovaj sagovornik.

Kosovo može razgovarati o imovini sa Srbijom

Kosovo je tako uključeno u dijalog o sukcesiji samo sa Srbijom.

“Ovo je po međunarodonom pravu. 2001. godine je završena sukcesija bivše SFRJ. Društvena i druga ne državna imovina nije bila predmet suksesije jer je pripadalo automatski novostvarenim državama. Dok je predmet sukceije bila samo državna imovima Federacije”, pojašnjava Hasani.

U okviru dijaloga Srbije i Kosova koji se od 2011. godine vodi unutar Briselskog procesa, posredovanog od strane EU, pitanje imovine su pokrenuli Avdulah (Avdullah) Hoti, bivši premijer Kosova, i Aleksandar Vučić, predsjednik Srbije, prošle 2020. godine, ali nikakav dogovor nije postignut.

Može li se procijeniti imovina Kosova u drugim državama bivše Jugoslavije?

U pisanom odgovoru za RSE iz Kosovske agencije za privatizaciju (KAP), navode da Sunraf beach properties d.o.o. nije društvena imovina i Kosovska agencija za privatizaciju ne upravlja tom zemljom.

Inače prema podacima KAP, Kosovo posjeduje 163 imovinska objekta, odnosno društvena preduzeća u zemljama bivše Jugoslavije.

Samo u Crnoj Gori imaju, kako tvrde, preko 30 imovinskih objekata, gdje se nelegalno mijenja vlasnik. Kao primjer navode društveno preduzeće Rekreaturs Prishtina koje je postalo Rekreaturs Budva, pa sada Kosovska agencija za privatizaciju nema kontrolu nad njim.

“Sa izuzetkom Republike Srbije, gde je Kosovskoj agenciji za privatizaciju onemogućen pravni pristup administrativnoj dokumentaciji, u drugim državama KAP kontinuirano vodi sudske postupke u ime društvenih preduzeća u vezi imovine”, navode iz KAP-a.

Dodaju da proces dokazivanja vlasništva nad imovinom ostaje težak izazov za KAP i društvena preduzeća, imajući u vidu višegodišnje okolnosti političkog razvoja i pravnog okvira u državama bivše Jugoslavije.

***Saradnja na tekstu Taulant Qenaj