Ambasada SAD u BiH o odluci suda u Strazburu: Provedba moguća uz konsenzus i kompromis
Ambasada Sjedinjenih Američkih Država(SAD) u BiH oglasila se u srijedu 30. augusta povodom presude Evropskog suda za ljudska prava u predmetu "Kovačević", koja se odnosi na izborni sistem u BiH, izrazivši podršku implementaciji presuda suda u Strazburu, ali ističući kako je to moguće samo uz pregovore, konsenzus i kompromis među političkim akterima.
"Sjedinjene Države su dosljedno podržavale provedbu presuda Evropskog suda za ljudska prava (ECHR). Iako još nismo imali priliku da detaljno razmotrimo ovu konkretnu presudu, ostajemo posvećeni podršci lokalnim akterima dok rade na implementaciji presuda Evropskog suda za ljudska prava", poručili su iz ambasade na platformi X (bivšem Twitteru).
Podsjećaju da su SAD od 2006. podržale nastojanja da se ispregovara set amandmana na Dejtonski ustav, koji su između ostalog bili usmjereni na rješavanje presuda Evropskog suda za ljudska prava. Navode uz žaljenje da su ti napori propali "ili zato što su politički lideri odbili pregovarati u dobroj vjeri ili u potpunosti sudjelovati u pregovorima, jer nisu bili voljni izgraditi konsenzus i kompromis, ili zato što su svoje uske političke interese stavili ispred interesa naroda ove zemlje".
"Ako Bosna i Hercegovina želi budućnost unutar euroatlantskih institucija, presude Evropskog suda za ljudska prava će se morati implementirati, ali se ove presude mogu provesti samo ako se lokalni političari pojačaju i urade težak posao pregovaranja, stvaranja konsenzusa i kompromisa", dodaju.
Naime, Evropski sud za ljudska prava donio je presudu po apelaciji Slavena Kovačevića protiv države Bosne i Hercegovine, kojom je utvrđeno da je prekršeno njegovo aktivno biračko pravo.
Sud je sa šest glasova za i jednim protiv, odlučio da je došlo do povrede člana 1. Protokola br. 12. (opšta zabrana diskriminacije) uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima zbog toga što Kovačević nije adekvatno zastupljen u Domu naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine i Predsjedništvu Bosne i Hercegovine.
Evropska unija je primila na znanje odluku Evropskog suda za ljudska prava u slučaju BiH u kojoj se navodi da konstitutivni narodi očigledno uživaju povlašćen položaj u sadašnjem sistemu. U prvoj reakciji Brisela posle presude, portparolka Evropske komisije Ana Pisonero je podsjetila da BiH treba da ispuni 14 ključnih prioriteta identifikovanih u Mišljenju Komisije iz 2019. o svojoj aplikaciji za članstvo u EU.
Slaven Kovačević je na konferenciji za novinare posle presude Evropskog suda za ljudska prava rekao da je podneo tužbu protiv zemlje koju voli, jer u njoj postoji nakaradan politički sistem koji treba da se mijenja. "Srušen je koncept legitimnog predstavljanja. Ova zemlja treba da omogući građansko predstavljanje, a mi sada imamo limitiranu, odnosno ograničenu demokratiju", kazao je Kovačević i istakao da je želeo da ima pravo da bira koga hoće, odnosno da svaki građanin može da bira člana Predsedništva BiH kog želi.
Bosna i Hercegovina je na Evropskom sudu za ljudska prava već više puta proglašena krivom za kršenje ljudskih prava i diskriminaciju u predmetima Sejdić-Finci, Zornić, Pudarić, Pilav i Šlaku protiv BiH. Građani su u tim slučajevima tužili BiH zbog diskriminacije, jer im je onemogućeno da budu birani u Predsjedništvo BiH i Dom naroda BiH jer se ne izjašnjavaju kao pripadnici jednog od tri konstitutivna naroda, ili kao Bošnjak i Srbin žive u "pogrešnom" entitetu.
Ustav BiH poznaje kategoriju tri konstitutivna naroda – Bošnjake, Srbe i Hrvate i jedino njima je omogućeno da budu birani na ove pozicije, ali ne u oba entiteta. Samo Srbin iz Republike Srpske može biti izabran u Predsjedništvo BiH i to samo glasovima iz tog entiteta. Identična situacija važi i za drugi entitet Federaciju BiH gdje samo Hrvati i Bošnjaci mogu biti birani u Predsjedništvo BiH. Isto važi i za izbor delegata u Dom naroda državnog parlamenta.