Proveravamo navode o Pravoslavnoj crkvi Ukrajine u Beogradu
Rasprodaja imovine Kijevo-pečerske lavre, napori Sjedinjenih Država i CIA da unesu razdor u pravoslavne crkve, osporavanje Pravoslavne crkve Ukrajine – neke su informacija koje se mogu čuti u proruskoj propagandi u Srbiji.
Iako su mediji koji se bave proverom činjenica već označili većinu ovih tvrdnji kao neistine, one su ponovo iznete ove sedmice na konferenciji koju je u Beogradu upriličila nevladina organizacija Centar za geostrateške studije.
Na čelu ove organizacije je Dragana Trifković, proruska analitičarka i bivša članica desničarskih stranka DSS (Demokratska stranka Srbije) i Dveri.
Prema istraživanju fekt ček portala Raskrikavanje, Trifković je među onima koji su imali pristup sajtu Njuzfront Srbija, domaćoj verziji ruskog propagandnog portala za koji američke vlasti tvrde da ga kontroliše ruska služba FSB. Portal je još uvek aktuelan.
Pristup sajtu je u izjavi za Raskrikavanje potvrdila i Dragana Trifković, uz napomenu da za Njuzfront "praktično nikada nije radila".
Tema tročasovne konferencije u Beogradu, koju je Trifković moderirala, bila su, kako je navedeno, kršenja verskih prava s akcentom na Ukrajinsku pravoslavnu crkvu.
Izlaganja su održali govornici iz Srbije i inostranstva.
Svi su zastupali narativ Kremlja da je nelegalno delovanje Pravoslavne crkve Ukrajine, kojoj je Carigradska patrijaršija dala crkvenu nezavisnost 2019. godine, kao i da vlast u Ukrajini sprovodi teror nad Ukrajinskom pravoslavnom crkvom, koja je sve do početka ruske invazije bila lojalna Moskovskoj patrijaršiji Ruske pravoslavne crkve.
U nastavku proveravamo neke od stavova koje su izneli učesnici konferencije.
"Ukrajinska pravoslavna crkva je jedina legalna i legitimna pravoslavna crkva u Ukrajini." Dragana Trifković, direktorka Centra za geostrateške studije
Crkva u Ukrajini podelila se 2018. godine na Pravoslavnu crkvu Ukrajine (PCU) i Ukrajinsku pravoslavnu crkvu Moskovske patrijaršije.
Rat na istoku Ukrajine između ukrajinske vojske i proruskih separatista, koji su imali podršku Kremlja, vodio se tada već četiri godine.
Priče, analize, foto i video zapisi o ratu u Ukrajini
Tadašnji predsednik Ukrajine Petro Porošenko je u jedan od fokusa svog delovanja stavio stvaranje ukrajinske Crkve koja bi bila nezavisna od Ruske pravoslavne crkve.
On i pravoslavni poglavari objavili su osnivanje Pravoslavne crkve Ukrajine i raskid sa Moskvom u decembru 2018.
Već početkom januara 2019. godine vaseljenski patrijarh Carigrada Vartolomej I formalno je priznao nezavisnost ukrajinske pravoslavne zajednice i dao joj moć samoopredeljenja po prvi put posle više od 300 godina.
Zbog toga je Ruska pravoslavna crkva prekinula veze sa Vaseljenskom patrijaršijom.
U poslednjih pet godina, više od 1.100 verskih zajednica i manastira najavilo je prelazak iz Moskovske patrijaršije u Pravoslavnu crkvu Ukrajine, iako su neke kongregacije i zajednice ostale lojalne Ruskoj patrijaršiji.
Prva godina nezavisnosti Pravoslavne crkve Ukrajine
Osim Vaseljenske patrijaršije, Pravoslavnu crkvu Ukrajine priznali su Aleksandrijska patrijaršija, Grčka pravoslavna crkva i Kiparska pravoslavna crkva.
PCU za sada nisu priznale Antiohijska patrijaršija, Ruska pravoslavna crkva, Srpska pravoslavna crkva, Rumunska pravoslavna crkva i Poljska pravoslavna crkva.
"Od 2018. i 2019. godine carigradski patrijarh Varolomej I je priznao autokefalnost Pravoslavnoj crkvi Ukrajine, koja je u pravom smislu reči sklepana od ukrajinskih raskolničkih grupacija. (…) Time su zapadni centri moći, a to su u prvom redu CIA i Stejt department, otpočeli sa realizacijom plana o ubacivanju klice razdora u Crkve slovenskih pravoslavnih naroda." Diogenis Valavanidis, direktor nevladinog Centra za zaštitu hrišćanskog identiteta iz Beograda
Veze rukovodstva Carigradske patrijaršije sa Centralnom obaveštajnom agencijom (CIA) Sjedinjenih Država navedene su u dokumentima koje je CIA objavila pre nekoliko godina na svom sajtu.
U skeniranim dokumentima se navodi da je 1942. godine poglavar Američke arhiepiskopije Atenagora stavio sebe i više stotina sveštenika svoje arhiepiskopije na raspolaganje američkoj državi u trenutku kada je Evropu i svet potresao Drugi svetski rat.
U dokumentima se navodi i da je Američka arhiepiskopija dostavila nadležnim službama spiskove "omladinaca grčko-američkog porekla koji su u dobi za rat".
Atenagora je 1948. imenovan za patrijarha Carigradske patrijaršije.
U pojedinim medijima koji se bave pravoslavnom crkvom se upravo saradnja Atenagore sa CIA-om smatra glavnim razlogom za njegovo imenovanje na mesto Vaseljenskog patrijarha.
Ipak, nema dokaza da su CIA i Sjedinjene Države uticale na odluku aktuelnog vaseljenskog patrijarha Vartolomeja I da prizna nezavisnost Pravoslavne crkve
"Kijevo-pečerska lavra, sveto mesto za sve pravoslavne hrišćane, će biti opljačkana od strane ukrajinske vlade a njene relikvije će biti prodate drugim evropskim zemljama." Daniel Kovalik, profesor humanitarnog prava iz SAD
Informacija da Vlada Ukrajine planira da imovinu Kijevo-pečerske lavre proda na aukciji u Parizu objavljena je u julu na društvenim mrežama.
Pojedini korisnici društvenih mreža optužili su predsednika Ukrajine Volodimira Zelenskog da planira da rasproda imovinu Kijevo-pečerske lavre.
Tako je u jednoj objavi na mreži X (nekadašnji Tviter), 30. jula objavljena navodna fotografija plakata u Parizu, koji najavljuje akuciju u aukcijskoj kući Ozena (Osenat) uz propratni tekst:
"Ovo je plakat u Parizu u blizini aukcijske kuće. 1. oktobra 2023. aukcija Kijevo-pečerskih relikvija! Kako su dospeli tamo? Ko ih je prodao onima koji će ih staviti na aukciju? #Zelenski? To su vrednosti Kijevo-pečerskog manastira!!! Fašisti!"
Agencija Rojters kontaktirala je aukcijsku kuću Ozena i rečeno im je da je ta informacija "u potpunosti netačna".
"Neće biti aukcije koja je opisana na toj fotografiji", rekao je portparol aukcijeske kuće Rojtersu.
Rojtersov istraživački tim je takođe otkrio da je slika na plakatu fotomontaža.
Inače, nadležnost nad Kijevo-pečerskom lavrom su do kraja 2022. godine delili državni muzej Ukrajine, Nacionalni Kijevko-pečerski istorijsko-kulturni rezervat, i Ukrajinska pravoslavna crkva (UPC) koja je do ruske invazije bila pod Moskovskom patrijaršijom.
Međutim, ukrajinska vlada je u januaru 2023. raskinula ugovor o zakupu sa UPC, vraćajući tu imovinu pod direktnu državnu kontrolu.
Ukrajinska vlada naložila je monasima ovog manastira iz 11. veka, koji je pod zaštitom UNESCO-a, da do 29. marta napuste to zdanje, zbog sumnje da sarađuju sa ruskom vojskom.
Kao još jedan razlog za iseljenje ukrajinska vlada je takođe navela i da su monasi prekršili sporazum o stanovanju time što su gradili nove objekte u okviru manastira.