Ουκρανία: Το παρασκήνιο του σχεδίου για τα πολωνικά αεροσκάφη
Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε την Κυριακή ότι η Πολωνία είχε λάβει «πράσινο φως» για την αποστολή μαχητικών αεροσκαφών MiG που θα ενίσχυαν την άμυνα της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική εισβολή. Μόλις πέντε μέρες αργότερα, το σχέδιο είχε τεθεί εκτός ατζέντας.
Η ακύρωση ήρθε ως αποτέλεσμα μιας άστοχης δήλωσης που αποκάλυψε την ύπαρξη του σχεδίου και έφερε τις ΗΠΑ σε δύσκολη θέση, αναφέρει το Politico.
Πιέσεις του Κιέβου
Αξιωματούχοι στο Κίεβο, συμπεριλαμβανομένου του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι που συζήτησε με αμερικανού αξιωματούχους το Σαββατοκύριακο μέσω Zoom, πίεζαν σκληρά για την απόκτηση ευρωπαϊκών μαχητικών αεροσκαφών. Ωστόσο οι επιφυλακτικοί αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν δεν είδαν την ιδέα με καλό μάτι και ο αμερικανός πρόεδρος τάχθηκε στο πλευρό τους.
Η λίστα με τους λόγους αντίρρησης είναι μεγάλη, από τα υλικοτεχνικά ζητήματα της μεταφοράς έως και 28 μαχητικών αεροπλάνων πάνω από τα σύνορα με την Ουκρανία μέχρι το φλέγον ζήτημα της πτήσης μαχητικών αεροσκαφών από χώρα του ΝΑΤΟ σε εμπόλεμη ζώνη.
Η ατυχής δήλωση Μπορέλ
Η αποστολή MiG στην Ουκρανία μπορεί να ήταν δυνατή εάν η συμφωνία έμενε κρυφή, αυτό όμως κατέστη αδύνατο όταν ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοσέπ Μπορέλ δήλωσε στις 27 Φεβρουαρίου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρείχε στο Κίεβο μαχητικά αεροσκάφη.
Η δήλωσή του εξέπληξε πολλούς, δήλωσαν στο Politico αμερικανοί και ευρωπαίοι αξιωματούχοι, οι οποίοι ήλπιζαν να κρατήσουν τη μεταφορά κρυφή.
Ωστόσο η ουκρανική κυβέρνηση άκουσε την πρόταση και την ακολούθησε, παρουσιάζοντας γραφήματα για την παραλαβή 70 μεταχειρισμένων ρωσικών μαχητικών από την Πολωνία, τη Σλοβακία και τη Βουλγαρία. Ουκρανικός κυβερνητικός αξιωματούχος δήλώσε μάλιστα ότι ουκρανοί πιλότοι ταξίδεψαν στην Πολωνία για να ολοκληρώσουν τη συμφωνία και να φέρουν τα αεροσκάφη στην εμπόλεμη χώρα τους.
Στην πραγματικότητα, η ΕΕ, και πόσο μάλλον οι τρεις χώρες που υποτίθεται ότι θα προσέφεραν τα αεροσκάφη, δεν είχαν συμφωνήσει στο σχέδιο που αποκάλυψε ο Μπορέλ.
Στις 2 Μαρτίου, ο πολωνός πρόεδρο Αντρέι Ντούντα δήλωσε κατηγορηματικά ότι τα πολωνικά αεροσκάφη δεν θα εισέλθουν στον ουκρανικό εναέριο χώρο. Οι κυβερνήσεις της Σλοβακίας και της Βουλγαρίας δήλωσαν στο Politico ότι ούτε αυτές σκόπευαν να στείλουν αεροπλάνα.
Στη συνέχεια η κατάσταση έγινε πιο περίπλοκη.
Αλλαγή στάσης στην Ουάσιγκτον
Το Σάββατο, δημοσιεύματα ήθελαν τον Λευκό Οίκο να εξετάζει μια τολμηρή τριμερή συμφωνία: η Πολωνία θα έστελνε τα MiG-29 στην Ουκρανία και οι ΗΠΑ θα έστελναν F-16 στην Πολωνία για να αντικαταστήσουν αυτά που θα έδινε η Βαρσοβία.
Την Κυριακή, ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Άντονι Μπλίνκεν επιβεβαίωσε τις συνομιλίες. Η Πολωνία έχει το «πράσινο φως» για να στείλει τα πολεμικά της αεροπλάνα, είπε. «Βρισκόμαστε σε επαφή με τους πολωνούς φίλους μας για το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να καλύψουμε τις ανάγκες τους εάν επιλέξουν να προσφέρουν τα μαχητικά αεροσκάφη στους Ουκρανούς» είπε.
Ωστόσο, στελέχη του Πενταγώνου και της CIA αντιτάχθηκαν στο σχέδιο, κυρίως επειδή φοβούνταν ότι η κίνηση θα οδηγούσε το ΝΑΤΟ —και συνεπώς τις ΗΠΑ— σε μια άμεση αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Επιπλέον, το Πεντάγωνο εξέφρασε ανησυχίες ότι τα F-16 που θα αποστέλλονταν στην Πολωνία θα χρειάζονταν εκτεταμένη υποβάθμιση, ώστε να μην τεθούν σε κίνδυνο τα συστήματα υψηλής διαβάθμισης.
Ο Μπάιντεν, δήλωσαν στο Politico τρεις αξιωματούχοι, συμμορφώθηκε με την άποψη του Πενταγώνου. Ο Λευκός Οίκος ενημέρωσε την στην Πολωνία ότι οι ΗΠΑ δεν θα αντιτασσόταν σε ενδεχόμενη αποστολή πολωνικών μαχητικών, δεν θα προσέφερε όμως εγγυήσεις για την αντικατάστασή τους με αμερικανικά F-16.
Η πρόταση της Πολωνίας
Για να αρθεί το αδιέξοδο, η Πολωνία δήλωσε ότι ήταν έτοιμη να στείλει τα MiG-29 που διαθέτει στην αμερικανική βάση του Ράμσταϊν στη Γερμανίας, από όπου θα τα παραλάμβαναν αμερικανοί πιλότοι για να τα μεταφέρουν στην Ουκρανία.
Αυτό όμως απείχε πολύ από το σχέδιο που είχαν αρχικά συλλάβει οι ΗΠΑ και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί τους.
Η αμερικανική κινήθηκε γρήγορα για να ανακληθεί η προσφορά της Βαρσοβίας. «Θα συνεχίσουμε να συζητάμε με την Πολωνία και τους άλλους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ για αυτό το θέμα και τις δύσκολες υλικοτεχνικές προκλήσεις που παρουσιάζει, αλλά δεν πιστεύουμε ότι η πρόταση της Πολωνίας είναι βιώσιμη», δήλωσε την Τρίτη ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Τζον Κίρμπι.
Ακολούθησε την Τετάρτη η δήλωση του γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς ότι τα πολωνικά μαχητικά «σίγουρα» δεν θα προσγειώνονταν στη Γερμανία ως ενδιάμεσο σταθμό.
Ο αμερικανός στρατηγός Τον Ουόλτερς, αρμόδιος για ευρωπαϊκά θέματα, υποστήριξε μάλιστα ότι η αποστολή των MiG029 «δεν θα ωφελούσε σημαντικά την αποτελεσματικότητα της ουκρανικής πολεμικής αεροπορίας», η οποία «διαθέτει πολυάριθμα αεροσκάφη σε επιχειρησιακή ετοιμότητα».
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Βαρσοβία δεν ήθελε να αναλάβει μόνη της την πρωτοβουλία. Ο πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα είπε ότι η κυβέρνησή του «ήθελε να ληφθεί κοινή απόφαση από το ΝΑΤΟ στο σύνολό του», σχετικά με τα μαχητικά αεροσκάφη, «ώστε η Πολωνία να παραμείνει ένα αξιόπιστο μέλος του ΝΑΤΟ — όχι μια χώρα που αποφασίζει μόνη της για ζητήματα που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη συμμαχία».
Οι εξελίξεις ενόχλησαν όπως ήταν αναμενόμενο τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος επέκρινε τις ΗΠΑ και την Πολωνία.
«Δεν πρόκειται για παιχνίδι πινγκ πονγκ! Πρόκειται για ανθρώπινες ζωές!» είπε ο Ζελένσκι σε ομιλία του. «Σας το ζητάμε ακόμα μια φορά: Λύστε το ζήτημα πιο γρήγορα. Μην μεταθέτετε την ευθύνη, στείλτε μας αεροπλάνα».