Πώς να «διαβάσετε» σωστά τις εκλογές στην Ιταλία
Η εποχή του Μάριο Ντράγκι ως πρωθυπουργού της Ιταλίας πλησιάζει στο τέλος της καθώς η Κυριακή είναι μέρα εκλογών στη χώρα. Ένας δεξιός συνασπισμός υπό την ηγεσία των Αδελφών της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι πρόκειται να επικρατήσει σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, αν και υπήρξαν λάθη τις τελευταίες ημέρες της εκστρατείας, όπως σημειώνει το Politico.
Μια νίκη της Μελόνι θα σηματοδοτούσε μια απότομη αλλαγή κατεύθυνσης για την Ιταλία, εγείροντας ανησυχίες στις Βρυξέλλες και στις πρωτεύουσες της ΕΕ, καθώς η Ένωση είναι αντιμέτωπη με τον αυξανόμενο πληθωρισμό, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την απειλή διακοπής ρεύματος καθώς η ενέργεια εξαντλείται αυτό το χειμώνα.
Η αποχώρηση του Ντράγκι – με το παρατσούκλι Σούπερ Μάριο για τον βασικό του ρόλο στην επίλυση της κρίσης της ευρωζώνης – καθιστά αυτές τις εκλογές μια κρίσιμη στιγμή για την Ιταλία και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Διακυβεύεται η μελλοντική κατεύθυνση της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ, η σταθερότητα της ευρωζώνης και η συζήτηση μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ για τα πάντα, από την ενεργειακή ασφάλεια έως την αποστολή όπλων στο Κίεβο.
Εδώ είναι όλα όσα πρέπει να ξέρετε.
Πώς λειτουργεί;
Στις 25 Σεπτεμβρίου, οι Ιταλοί ψηφίζουν όπως σημειώνει το Politico νέους βουλευτές και για τα δύο τμήματα του Κοινοβουλίου, τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία. Οι κάλπες θα είναι ανοιχτές από τις 7 το πρωί έως τις 23:00.
Το σύνολο των νέων βουλευτών θα είναι μικρότερο από ό,τι ήταν πριν, μετά τη συνταγματική μεταρρύθμιση του 2020 που μείωσε τον αριθμό τους από 945 σε 600.
Τα κόμματα που θα λάβουν κάτω από το 3% αποκλείονται αυτόματα.
Η πρώτη ένδειξη για το ποιος θα κερδίσει αναμένεται από τα exit poll, που αναμένονται να ανακοινωθούν στις 23:00 (00:00 ώρα Ελλάδας) την Κυριακή.
Ο Ματαρέλα
Όταν βγουν τα επίσημα αποτελέσματα τη Δευτέρα, η μπάλα θα είναι στο γήπεδο του Προέδρου της Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα, ο οποίος, με βάση το αποτέλεσμα των εκλογών και τη σύνθεση του νέου κοινοβουλίου, θα πρέπει να ορίσει νέο πρωθυπουργό.
Ο Ματαρέλα θα επιλέξει ως πρωθυπουργό τον ηγέτη που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει την υποστήριξη του κοινοβουλίου σε ψήφο εμπιστοσύνης. Ο Ματαρέλα έχει επίσης την επίσημη εξουσία να ορίζει υπουργούς, αν και γενικά οι αποφάσεις λαμβάνονται μετά από σύσταση του νέου πρωθυπουργού.
Εάν δεν προκύψει σαφής πλειοψηφία από την ψηφοφορία, ο Ματαρέλα θα είναι σε θέση να δοκιμάσει εναλλακτικούς πιθανούς συνασπισμούς.
Μπορεί να χρειαστούν αρκετές εβδομάδες μέχρι να διευθετηθεί το τελικό σχήμα του συνασπισμού και το πρόγραμμά του για την κυβέρνηση. Οι νέοι βουλευτές πρόκειται να παραμείνουν στη θέση τους για πέντε χρόνια. Ωστόσο, πρόωρες εκλογές όπως αυτές δεν είναι σπάνιες στην Ιταλία.
Ποιοι κατεβαίνουν;
Οι τέσσερις κύριες πολιτικές δυνάμεις στην κούρσα των εκλογών είναι ένας δεξιός συνασπισμός, ένας κεντροαριστερός συνασπισμός και δύο αουτσάιντερ.
Ο δεξιός συνασπισμός αποτελείται από τους αδελφούς της Ιταλίας της Μελόνι , τη Λίγκα του Ματέο Σαλβίνι και τη Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Το κόμμα της Μελόνι ήταν ο μικρότερος εταίρος του κεντροδεξιού συνασπισμού. Στις προηγούμενες εθνικές εκλογές, το 2018, συγκέντρωσε περίπου το 4% των ψήφων.
Όμως μετά από 10 χρόνια στους πάγκους της αντιπολίτευσης, οι Αδελφοί της Ιταλίας είναι πιο δυνατοί από ποτέ. Υπερηφανεύονται ότι είναι οι μόνοι που έμειναν έξω από όλες τις κυβερνήσεις συνασπισμού που κυβέρνησαν την Ιταλία κατά την προηγούμενη θητεία — συμπεριλαμβανομένης αυτής υπό την ηγεσία του Ντράγκι.
Οι ακροδεξιές προτάσεις της Μελόνι – όπως τονίζει το Politico – περιλαμβάνουν τη διακοπή των μεταναστευτικών ροών με αυτό που αποκαλεί «ναυτικό αποκλεισμό» στη Μεσόγειο.
Παρόμοιο πρόγραμμα έχει όπως σημειώνεται και η Λίγκα του Ματέο Σαλβίνι και γι’ αυτό χάνει συνεχώς ψηφοφόρους από τη Μελόνι. Ο πρώην πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος είναι 85 ετών, ηγείται της κεντροδεξιάς Forza Italia, η οποία είναι τώρα μακράν το μικρότερο κόμμα στη δεξιά συμμαχία.
Το Δημοκρατικό Κόμμα
Το κύριο κόμμα του κεντροαριστερού συνασπισμού είναι το Δημοκρατικό Κόμμα του Ενρίκο Λέτα.
Ο Λέτα, ο οποίος διετέλεσε ήδη πρωθυπουργός της Ιταλίας την περίοδο 2013 – 2014, πιέζει για μια σοσιαλδημοκρατική και φιλοευρωπαϊκή ατζέντα, ενώ υποστηρίζει τα μεταρρυθμιστικά σχέδια του Ντράγκι.
Πρόσφατα έλαβε την υποστήριξη του Γερμανού καγκελαρίου Όλαφ Σολτς.
Ο κεντροαριστερός συνασπισμός περιλαμβάνει επίσης μικρά κόμματα όπως το φιλελεύθερο Περισσότερη Ευρώπη (+Europa), την ιταλική Αριστερά (Sinistra Italiana), τους Πράσινους και το Impegno Civico, ένα μικρό κίνημα που ιδρύθηκε από τον υπουργό Εξωτερικών Λουίτζι ντι Μάιο μετά την αποχώρησή του από το Κίνημα 5 Αστέρων.
Το αντικαθεστωτικό Κίνημα 5 Αστέρων του Τζουζέπε Κόντε κατεβαίνει αυτόνομο και όχι μέρος μιας συμμαχίας. Ο Κόντε, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός της Ιταλίας ακριβώς πριν από τον Ντράγκι, πιέζει για μια προοδευτική ατζέντα που περιλαμβάνει τη θέσπιση κατώτατου ωρομισθίου και την ενίσχυση των μέτρων πρόνοιας.
Στο κέντρο του πολιτικού σκηνικού βρίσκεται ο λεγόμενος «τρίτος πόλος», μια κεντρώα ομάδα με επικεφαλής τον πρώην πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι και τον ευρωβουλευτή Κάρλο Καλέντα, ο οποίος ήταν υπουργός βιομηχανίας και μόνιμος εκπρόσωπος της Ιταλίας στην ΕΕ όταν ο Ρέντσι ήταν στην εξουσία.
Οι φιλελεύθεροι ηγέτες του τρίτου πόλου λένε ότι θέλουν να συνεχίσουν να εργάζονται σε αυτό που αποκαλούν «ατζέντα Ντράγκι».
Ποιος θα μπορούσε να κερδίσει;
Ο δεξιός συνασπισμός είναι το φαβορί για την ανάληψη της εξουσίας, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Η ιταλική δεξιά θα μπορούσε να συγκεντρώσει έως και το 45%, σύμφωνα με το Poll of Polls του POLITICO.
Με τους Αδελφούς της Ιταλίας της Μελόνι ως το κορυφαίο κόμμα (25%), ενώ η Λίγκα και το Forza Italia θα μπορούσαν να πάρουν 13 και 7% αντίστοιχα.
Εάν επιβεβαιωθούν αυτοί οι αριθμοί, μια δεξιά κυβέρνηση θα μπορούσε να υπολογίζει στην πλειοψηφία, με 250 βουλευτές στην Βουλή των Αντιπροσώπων (από τους 400) και 126 γερουσιαστές (από τους 200).
Εάν η ιταλική δεξιά κερδίσει και οι Αδελφοί της Ιταλίας πετύχουν τα υψηλότερα αποτελέσματα, η Μελόνι θα είναι η υποψήφια του συνασπισμού για πρωθυπουργός, όπως αποφασίστηκε σε προεκλογική συμφωνία μεταξύ των τριών κομμάτων.
Το Δημοκρατικό Κόμμα συγκεντρώνει περίπου 22%. Εάν οι δημοσκοπήσεις αποδειχθούν σωστές, η μόνη του ευκαιρία να πάει στην εξουσία θα ήταν ως μέρος μιας υποθετικής ευρείας συμμαχίας, που θα υπερβαίνει τον σημερινό κεντροαριστερό συνασπισμό.
Το Κίνημα 5 Αστέρων του Κόντε, το οποίο είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στο νότο, βρισκόταν στο 13%, αλλά οι αναλυτές λένε ότι θα μπορούσε να αποδώσει καλύτερα από το αναμενόμενο. Ο τρίτος πόλος θα μπορούσε να πάρει 7%.
Τι πιστεύουν οι Βρυξέλλες;
Ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΕ και χώρες μέλη ανησυχούν για το γεγονός ότι η Μελόνι θα γίνει η επόμενη πρωθυπουργός της Ιταλίας.
Εάν τα πράγματα «δυσκολέψουν» μετά τις εκλογές στην Ιταλία αυτήν την Κυριακή, «έχουμε τα εργαλεία», δήλωσε την περασμένη Παρασκευή η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προκαλώντας την κριτική από Ιταλούς πολιτικούς, οι οποίοι την κατηγόρησαν για παρέμβαση στις εκλογές την παραμονή της ψηφοφορίας.
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, η Μελόνι προσπάθησε να καθησυχάσει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τους διεθνείς εταίρους ότι δεν ήταν ευρωσκεπτικίστρια. Όμως οι θέσεις της υπέρ του προστατευτισμού και οι δηλώσεις της από το παρελθόν υποδηλώνουν το αντίθετο. «Υπάρχει πάντα ο φόβος στο πίσω μέρος του μυαλού όλων εδώ ότι μπορεί να δούμε την παλιά Μελόνι όταν εκλεγεί», όπως είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ .
Η Μελόνι θα ήθελε να ξανανοίξει συνομιλίες με τις Βρυξέλλες για έργα που χρηματοδοτούνται μέσω του σχεδίου ανάκαμψης της χώρας μετά την πανδημία, υποστηρίζοντας ότι, με την τρέχουσα ενεργειακή κρίση, οι προτεραιότητες έχουν αλλάξει. Παράλληλα, αντιτάχθηκε στο πρόγραμμα περί ανταγωνιστικότητας, μια από τις βασικές μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν με τις Βρυξέλλες για τη λήψη αυτών των κεφαλαίων.
Η Μελόνι υποσχέθηκε να είναι συνετή στις δημόσιες δαπάνες, αλλά ορισμένες χώρες μέλη ανησυχούν για την παρουσία της στο τραπέζι στις επερχόμενες διαπραγματεύσεις για τη μεταρρύθμιση των κανόνων για τις δημόσιες δαπάνες της ΕΕ.
Θα αλλάξει γνώμη η Ρώμη για τη Ρωσία;
Η θέση της Ιταλίας έναντι της Ρωσίας αναδείχθηκε ως μείζον ζήτημα λίγες ώρες πριν από τις εκλογές. Τις θέσεις του Ντράγκι υπέρ του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας μοιράζονται το Δημοκρατικό Κόμμα και ο τρίτος πόλος. Αλλά άλλα κόμματα ήταν πιο διφορούμενα.
Τα δεξιά κόμματα ήταν παραδοσιακά κοντά στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Αλλά από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του έτους, πήραν διαφορετικές θέσεις.
Η Μελόνι διαφοροποιήθηκε από τον Μπερλουσκόνι και τον Σαλβίνι κατηγορώντας την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και υποστηρίζοντας τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Μόσχας. Τόσο ο Μπερλουσκόνι όσο και ο Σαλβίνι καταδίκασαν αρχικά την κίνηση του Κρεμλίνου, αλλά σταδιακά υιοθέτησαν μια πιο ήπια προσέγγιση απέναντι στη Ρωσία.
Ο Σαλβίνι είπε ότι οι δυτικές χώρες θα πρέπει να επανεξετάσουν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ενώ, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Μπερλουσκόνι είπε ότι ο Πούτιν ήθελε απλώς να αντικαταστήσει την κυβέρνηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με «αξιοπρεπείς ανθρώπους». Ο Κόντε ήταν αντίθετος στην αποστολή περισσότερων όπλων στην Ουκρανία.