Σοκ στην Ελασσόνα: Νεκρός 70χρονος από αιμορραγικό πυρετό – Τον τσίμπησε τσιμπούρι
Ένας ηλικιωμένος κάτοικος οικισμού της Ελασσόνας κατέληξε στο νοσοκομείο Λάρισας όπου νοσηλευόταν με αιμορραγικό πυρετό Κριμαίας–Κονγκό, μετά από τσίμπημα από τσιμπούρι.
Αμέσως μετά τον εντοπισμό του κρούσματος, έγινε άμεση διερεύνηση των επαφών του ασθενούς στο οικογενειακό και στο νοσοκομειακό περιβάλλον, αξιολόγηση του κινδύνου των επαφών και παρακολούθηση των επαφών. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ο οποίος γνωστοποίησε το περιστατικό, ο αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας – Κονγκό είναι νόσος που οφείλεται σε ιό και μεταδίδεται μέσω τσιμπήματος μολυσμένων τσιμπουριών ή μέσω άμεσης επαφής με αίμα, ιστούς, σωματικά υγρά ή εκκρίσεις μολυσμένων τσιμπουριών, ανθρώπων ή ζώων. Άγρια και οικόσιτα ζώα μπορεί να έχουν τον ιό στον οργανισμό τους για λίγες ημέρες, χωρίς να νοσούν, αλλά μπορούν να μολύνουν τα τσιμπούρια και αυτά με τη σειρά τους να μεταδώσουν τον ιό σε άλλα ζώα ή και ανθρώπους.
Η νόσος εκδηλώνεται με ποίκιλα συμπτώματα και βαρύτητα, από ασυμπτωματική λοίμωξη (σε περίπου 85% των κρουσμάτων) ή ήπια εμπύρετη νόσο, έως πολύ σοβαρή νόσο. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται 1-14 ημέρες μετά την έκθεση και μπορεί να περιλαμβάνουν αιφνίδια έναρξη συμπτωμάτων, όπως: πυρετό, ρίγος, κεφαλαλγία, μυαλγίες, αρθραλγίες, κόπωση, ζάλη, πονόλαιμο, κοιλιακό πόνο, διάρροια, ναυτία και εμέτους. Μπορεί να ακολουθήσουν διαταραχές της διάθεσης και του επιπέδου συνείδησης. Σε σοβαρά περιστατικά παρουσιάζονται αιμορραγικές εκδηλώσεις, πολυοργανική ανεπάρκεια και κυκλοφορικό σοκ. Η νόσος έχει υψηλή θνητότητα (30-50% στους νοσηλευόμενους ασθενείς) καθώς δεν υπάρχει ειδική θεραπεία.
Ο Αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας – Κονγκό είναι ιογενής αιμορραγικός πυρετός, διαδεδομένος σε παγκόσμιο επίπεδο, ο οποίος μεταδίδεται με τσιμπούρια, με περίπου 10.000-15.000 λοιμώξεις ετησίως. Σποραδικά κρούσματα και επιδημίες της νόσου έχουν καταγραφεί σε περισσότερες από 30 χώρες σε Ασία, Μέση Ανατολή, Αφρική και Ευρώπη. Στην Ευρώπη και σε γειτονικές χώρες έχουν καταγραφεί κρούσματα στα Βαλκάνια (Βουλγαρία, Αλβανία, Κόσοβο, Βόρεια Μακεδονία) και σε Ισπανία, Πορτογαλία, Γεωργία, Ρωσία, Ουκρανία και Τουρκία. Στην Ελλάδα έχει καταγραφεί στο παρελθόν άλλο ένα εγχώριο κρούσμα της νόσου, το 2008 (στη Θράκη).
Σε ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν οι άνθρωποι που έχουν δραστηριότητες σε περιοχές όπου υπάρχουν τσιμπούρια, δηλαδή στην ύπαιθρο, σε αγροτικές ή ορεινές περιοχές, καθώς και όσοι έρχονται σε επαφή με αίμα / σωματικά υγρά ζώων όπως: κτηνοτρόφοι, βοσκοί, αγρότες, κυνηγοί, ξυλοκόποι, κηπουροί, εργαζόμενοι σε σφαγεία, όσοι κάνουν κάμπινγκ, φυσιολάτρες, ορειβάτες, πεζοπόροι και επαγγελματίες υγείας που μπορεί να έρθουν σε επαφή με ασθενή.
Συστάσεις λήψης μέτρων ατομικής προστασίας
Λόγω της πρόσφατης καταγραφής περιστατικού της νόσου, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας συστήνει τη λήψη μέτρων ατομικής προστασίας από τσιμπούρια, κατά προτεραιότητα σε ομάδες υψηλού κινδύνου και στην ευρύτερη περιοχή έκθεσης του ασθενούς. Επισημαίνεται βέβαια, ότι τα περισσότερα τσιμπούρια δεν είναι μολυσμένα και ο κίνδυνος να αρρωστήσει κάποιος μετά από τσίμπημα τσιμπουριού στη χώρα μας θεωρείται χαμηλός. Ωστόσο, επειδή τα νοσήματα που μπορεί να μεταδώσουν τα τσιμπούρια, εάν είναι μολυσμένα, μπορεί να είναι σοβαρά, όπως το συγκεκριμένο νόσημα, θα πρέπει να λαμβάνονται προφυλάξεις. Συγκεκριμένα, συστήνονται τα παρακάτω:
– Αποφεύγετε περιοχές όπου μπορεί να υπάρχουν τσιμπούρια (δάση, λιβάδια, περιοχές με δέντρα, θάμνους, ψηλά χόρτα, σωρούς φύλλων, πυκνή βλάστηση).
– Σε περίπτωση που είναι αναγκαίο να βρεθείτε σε περιοχές όπου πιθανόν υπάρχουν τσιμπούρια:
- Περπατάτε πάντα στο κέντρο των μονοπατιών και όχι μέσα σε πυκνή βλάστηση.
- Φοράτε ρούχα ανοιχτού χρώματος (για να βλέπετε εύκολα τα τσιμπούρια) και κατά προτίμηση μπλούζες με μακριά μανίκια, μακριά παντελόνια, ψηλές κάλτσες και μπότες/κλειστά παπούτσια. Βάζετε το παντελόνι μέσα από τις κάλτσες και τις μπότες. Φοράτε γάντια, ιδίως, όταν αγγίζετε χόρτα/ φυτά ή ζώα με τα χέρια σας (βάζετε τα μανίκια της μπλούζας μέσα στα γάντια).
- Βάζετε εντομοαπωθητικά σπρέι ή λοσιόν στο γυμνό/ακάλυπτο δέρμα και επάνω από τα ρούχα σας (σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης).
- Μην ξαπλώνετε και μην κάθεστε απευθείας στο έδαφος στην ύπαιθρο.
- Κάντε ντους ή μπάνιο αμέσως μετά την επιστροφή σας από την ύπαιθρο.
- Εξετάζετε προσεκτικά τα ρούχα και το δέρμα σας για τσιμπούρια, κατά τη διάρκεια και μετά τη δραστηριότητα στην ύπαιθρο.
– Αφού επιστρέψετε σπίτι, βγάλτε τα ρούχα, τις κάλτσες και τα παπούτσια σας έξω από το σπίτι και ελέγξτε τα για τσιμπούρια.
– Εάν εντοπίσετε τσιμπούρι στα ρούχα σας, αφαιρέστε το προσεκτικά (όχι με γυμνά χέρια).
– Αν βρείτε τσιμπούρι στο σώμα σας, αυτό θα πρέπει να αφαιρεθεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και με σωστό τρόπο, με κατάλληλη λαβίδα/ τσιμπιδάκι. Εάν δεν ξέρετε τον σωστό τρόπο αφαίρεσης του τσιμπουριού ή δεν έχετε την κατάλληλη λαβίδα, ΜΗΝ βγάζετε μόνοι σας το τσιμπούρι, αλλά πηγαίνετε άμεσα στον ιατρό, στο πιο κοντινό Κέντρο Υγείας ή Νοσοκομείο.
– ΜΗΝ πιάνετε το τσιμπούρι με γυμνά χέρια, αλλά πάντα με γάντια. ΜΗΝ ζουλήξετε, ΜΗΝ σπάσετε, ΜΗΝ συμπιέσετε και ΜΗΝ τρυπήσετε το σώμα του τσιμπουριού.
– ΜΗΝ «ενοχλείτε» το τσιμπούρι όταν είναι προσκολλημένο στο δέρμα (π.χ. μην ρίχνετε πάνω στο τσιμπούρι λάδι, οινόπνευμα, βαζελίνη, πετρέλαιο).
– Εφαρμόστε στα ζώα σας προληπτικά θεραπεία ενάντια στα τσιμπούρια σε τακτά χρονικά διαστήματα, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες κτηνιάτρου και διενεργείτε τακτικές απεντομώσεις σε στάβλους/ κτηνοτροφικές μονάδες.
– Φοράτε γάντια και προστατευτικό ρουχισμό, όταν έρχεστε σε επαφή με ζώα ή με το αίμα ή άλλους ιστούς/ εκκρίσεις ζώων, π.χ. κατά τη σφαγή ζώων.
– Ισχύει η πάγια οδηγία να πίνετε μόνο παστεριωμένο γάλα και να μην τρώτε φρέσκα μαλακά τυριά, εάν δεν έχουν ωριμάσει σύμφωνα με το προβλεπόμενο, απαιτούμενο χρονικό διάστημα. Επίσης, να μην καταναλώνετε γαλακτοκομικά προϊόντα, εάν δεν γνωρίζετε ότι τηρήθηκε η σωστή διαδικασία παρασκευής τους για την προστασία σας από διάφορα νοσήματα που μεταδίδονται με αυτόν τον τρόπο.
Για τη μείωση κινδύνου μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο:
– Αποφεύγετε τη στενή φυσική επαφή με ύποπτα ή επιβεβαιωμένα περιστατικά αιμορραγικού πυρετού.
– Φοράτε γάντια και προστατευτικό εξοπλισμό κατά τη φροντίδα ασθενών.
– Πλένετε τακτικά τα χέρια σας μετά τη φροντίδα ασθενών.
Για επαγγελματίες υγείας: εφαρμόζετε αυστηρά τις βασικές προφυλάξεις πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων, κατά την εξέταση, φροντίδα και περίθαλψη ασθενών.
Περισσότερες και πιο αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα προστασίας από τα τσιμπούρια μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ (https://eody.gov.gr/disease/tsimpoyria-krotones/).
Οι εθνικές και περιφερειακές αρχές δημόσιας υγείας και κτηνιατρικής βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία και συνεργασία για τον συντονισμό των δράσεων πρόληψης και απόκρισης. Το υπουργείο Υγείας, ο ΕΟΔΥ και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων συντονίζουν τις δράσεις απόκρισης, σε συνεργασία με τις περιφερειακές τοπικές αρχές.
Στις 27/6/2025 έγινε Συνάντηση Εργασίας των εθνικών αρχών δημόσιας υγείας και κτηνιατρικής, των περιφερειακών αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, δημόσιας υγείας και κτηνιατρικής, και ειδικών επιστημόνων, για την οργάνωση και τον συντονισμό των δράσεων πρόληψης και απόκρισης. Στη συνάντηση συμμετείχαν: το Υπουργείο Υγείας, ο ΕΟΔΥ, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Αρμποϊών και Αιμορραγικών Πυρετών (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), οι αρμόδιες υπηρεσίες του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας, ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας, η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας και η Διεύθυνση Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Θεσσαλίας, καθώς και ειδικοί επιστήμονες από τον Οργανισμό ΕΛΓΟ-Δήμητρα και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.