«Ρήξη» μεταξύ ΗΠΑ και συμμάχων: Γαλλία, Βρετανία, Καναδάς και άλλες χώρες αμφισβητούν τη στάση Τραμπ για τη Γάζα
Η Γαλλία μαζί με 14 ακόμη χώρες, υπέγραψε κοινή διακήρυξη που προαναγγέλλει ένα ενδεχόμενο κύμα μελλοντικών αναγνωρίσεων της Παλαιστίνης ως ανεξάρτητου κράτους. Μεταξύ των συ χωρών που υπέγραψαν την διακήρυξη συγκαταλέγονται χώρες όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, οι οποίες αν και δεν έχουν ακόμη προχωρήσει επισήμως σε αναγνώριση, εκφράζουν ξεκάθαρα τη θετική τους πρόθεση να το πράξουν κάτι άνάλογο τους προσεχείς μήνες.
Πρόσφατα, σε διάσκεψη υπό την ηγεσία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας, αρκετές χώρες τάχθηκαν υπέρ της λύσης των δύο κρατών. Η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς δεσμεύτηκαν να αναγνωρίσουν το παλαιστινιακό κράτος υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ χαρακτήρισε τη διάσκεψη «αντι-ισραηλινή» και αποφάσισε να την μποϊκοτάρει, με την εκπρόσωπο Τάμι Μπρους να την περιγράφει ως «διαφημιστικό κόλπο».
Μεταξύ των κρατών που συνυπέγραψαν τη διακήρυξη ήταν και χώρες όπως η Ανδόρα, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Φινλανδία, το Λουξεμβούργο, η Νέα Ζηλανδία, η Πορτογαλία και ο Άγιος Μαρίνος που δεν έχουν ακόμη προβεί σε επίσημη αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους, αλλά εξέφρασαν θετική διάθεση. Παράλληλα, σε αυτήν συμμετείχαν και χώρες που το έχουν ήδη αναγνωρίσει, όπως η Ισλανδία, η Ιρλανδία, η Μάλτα, η Νορβηγία, η Σλοβενία, η Ισπανία και η ίδια η Γαλλία.
Η πρωτοβουλία αυτή έρχεται σε μια περίοδο εντεινόμενης διεθνούς πίεσης προς το Ισραήλ για τερματισμό της στρατιωτικής επιχείρησης στη Γάζα, η οποία ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2023, μετά την πολύνεκρη επίθεση της Χαμάς. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας, περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από τότε, ενώ η διεθνής κοινότητα συνεχίζει να ανησυχεί για τις ανθρωπιστικές συνέπειες.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ δήλωσε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα αναγνωρίσει την Παλαιστίνη τον Σεπτέμβριο, εκτός αν υπάρξει σαφής πρόοδος από την πλευρά του Ισραήλ για κατάπαυση του πυρός και επανέναρξη διαπραγματεύσεων.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αρχικά κράτησε ουδέτερη στάση, δηλώνοντας ότι «προτεραιότητά του είναι να ταΐσει τον κόσμο», αλλά αργότερα αντιτάχθηκε, υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια αναγνώριση θα μπορούσε να εκληφθεί ως επιβράβευση της Χαμάς.
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Άντονι Αλμπανέζε, ανέφερε ότι η αναγνώριση θα πρέπει να γίνει σε χρονική στιγμή που θα προάγει ουσιαστικά τη λύση των δύο κρατών και τη βιώσιμη ειρήνη στην περιοχή.
Επίσης στον Καναδά, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μαρκ Κάρνεϊ βρίσκεται σε στάδιο εσωτερικής διαβούλευσης για το αν θα προχωρήσει σε επίσημη αναγνώριση, έχει προγρα Μέση Ανατολή να έχει προγραμματιστεί.
Τέλος ο πρέσβης του Ισραήλ στον ΟΗΕ, Ντάνι Ντάνον, καταδίκασε τη διακήρυξη, λέγοντας ότι «νομιμοποιεί την τρομοκρατία και απομακρύνει την περιφερειακή πρόοδο», καλώντας τις χώρες να εστιάσουν στην απελευθέρωση των ομήρων και τον αφοπλισμό της Χαμάς.
Χάσμα ΗΠΑ και παραδοσιακών συμμάχων
Το κενό στην αμερικανική πολιτική έγινε εμφανές στη διάσκεψη, θέτοντας υπό αμφισβήτηση το όραμα της κυβέρνησης Τραμπ για τη διακυβέρνηση της Γάζας και την ειρήνη. Η απάντηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις «νέες ιδέες» που επεξεργάζεται ο πρόεδρος παρέμεινε ασαφής, προκαλώντας ανησυχίες για έλλειψη συγκεκριμένου σχεδίου.
Η «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής»: αποτυχημένο πλάνο Τραμπ
Τον Φεβρουάριο ο Τραμπ παρουσίασε ένα σχέδιο για την κατάληψη της Γάζας από τις ΗΠΑ, προτείνοντας τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων και την οικοδόμηση μιας «Ριβιέρας της Μέσης Ανατολής». Το σχέδιο θεωρήθηκε παράνομο διεθνώς και τελικά εγκαταλείφθηκε σιωπηλά. Ο Τραμπ παραδέχθηκε ότι η πρόταση βρήκε υποστηρικτές αλλά και ισχυρές αντιδράσεις, κυρίως από αραβικές χώρες.
Παράλληλες πολιτικές Ισραήλ και ΗΠΑ
Η αμερικανική κυβέρνηση εστιάζει τώρα στην απελευθέρωση ομήρων και στην εκεχειρία, ευθυγραμμιζόμενη με τη σκληρή στάση του Ισραήλ. Ο Νετανιάχου απορρίπτει οποιαδήποτε συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής στη διακυβέρνηση της Γάζας, ενώ η ακροδεξιά πτέρυγα της κυβέρνησης πιέζει για μόνιμη στρατιωτική κατοχή και νέους εβραϊκούς οικισμούς.
Ταυτόχρονα, το Ισραήλ ελέγχει αυστηρά τον εφοδιασμό των Παλαιστινίων και ενισχύει πολιτοφύλακες που ανταγωνίζονται τη Χαμάς.
Ανθρωπιστική κρίση και διεθνής ανησυχία
Η κατάσταση στη Γάζα είναι δραματική, με πείνα και ασθένειες να θερίζουν τον πληθυσμό, ενώ η διεθνής κοινότητα εκφράζει βαθιά ανησυχία. Ο Βρετανός ΥΠΕΞ Ντέιβιντ Λάμι περιέγραψε τις σκηνές ως «φρικτές», με τα παιδιά να πέφτουν θύματα βίας ενώ ζητούν βοήθεια.
Αυτή η ανθρωπιστική κρίση έχει ωθήσει πολλές ευρωπαϊκές χώρες να επανεξετάσουν τη διπλωματική τους στάση, απαιτώντας αναγνώριση της Παλαιστίνης υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Η Ευρώπη και οι αραβικές χώρες αναλαμβάνουν δράση
Με τις ΗΠΑ να δημιουργούν ένα στρατηγικό κενό, ευρωπαϊκές και αραβικές χώρες συνεργάζονται για να καλύψουν το κενό και να προωθήσουν λύσεις. Την εβδομάδα αυτή ζήτησαν επείγουσα παροχή βοήθειας στη Γάζα, στήριξη της Παλαιστινιακής Αρχής και αναζωογόνηση της λύσης δύο κρατών, ακόμα και χωρίς την ενεργό συμμετοχή των ΗΠΑ.
Η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους αποτελεί μοχλό πίεσης προς την κυβέρνηση Τραμπ να επιστρέψει σε διπλωματική πορεία, όμως οι προοπτικές επιτυχίας στη διάσκεψη του Σεπτεμβρίου παραμένουν περιορισμένες.