Η γενιά που θα μας σώσει
Υπόθεση. Μία ηλιακή καταιγίδα σαρώνει τον πλανήτη. Και καταστρέφει συθέμελα τον ψηφιακό πολιτισμό. Δεν μένει τίποτα. Το cloud γίνεται βροχή δεδομένων που πέφτει στη θάλασσα. Οι σκληροί δίσκοι μετατρέπονται σε άγραφες πλάκες. Οι υπολογιστές και τα smartphones είναι για πέταμα ή ανακύκλωση. Μέσα σε λίγες ώρες ο ψηφιακός κόσμος θα γίνει αναλογικός. Και μπορεί να τον σώσει μόνο μία γενιά: οι άνθρωποι που σήμερα βρίσκονται ανάμεσα στα πενήντα και στα εξήντα.
Σας φαίνεται κάπως υπερφίαλο; Μπορεί. Ισως και κάπως εγωιστικό μια και ανήκω σε αυτή τη γενιά. Ομως είναι αλήθεια. Η τιμημένη Generation X είναι η μοναδική που μπορεί να λειτουργήσει τον κόσμο και στις δύο εκδοχές του, την αναλογική και την ψηφιακή. Γιατί είναι μία δίγλωσση γενιά.
Είναι η γενιά που έμαθε την αναμονή. Που περίμενε τις φωτογραφίες να εμφανιστούν, τις κασέτες να γυρίσουν, τις επιστολές να φτάσουν. Η τελευταία που έγραψε γράμματα και η πρώτη που συνέταξε email.
Και μπήκε στον ψηφιακό κόσμο, χωρίς manual, χωρίς οδηγίες.
Τον έμαθε εν κινήσει, με τον ίδιο τρόπο που έμαθε και τη ζωή. Από το fax στο email, από το βίντεο στο Netflix, από τη γραφομηχανή στον υπολογιστή. Οι σημερινοί μεσήλικες, αυτοί που σπρώχνουν το γήρας όλο και πιο μακριά, βίωσαν τη μετάβαση στο ψηφιακό περιβάλλον όχι ως «συνθήκη», αλλά ως εμπειρία σώματος. Τα δάχτυλα που κάποτε κρατούσαν στιλό, έμαθαν να χτυπάνε πλήκτρα και να χειρίζονται οθόνες αφής.
Είναι η μόνη γενιά που βίωσε τον εκσυγχρονισμό όχι ως θεωρία, αλλά ως εμπειρία σώματος. Εμαθε να πληκτρολογεί με δάχτυλα που κάποτε κρατούσαν στιλό. Η τελευταία που θυμάται πώς είναι να ζεις χωρίς ειδοποιήσεις, χωρίς μπαταρία, χωρίς data. Το πρώτο της ρολόι ήθελε κούρδισμα και αυτό που φοράει τώρα φορτίζει στην πρίζα. Η γενιά που δεν θα πάθει κρίση πανικού έτσι και χαθεί το σήμα, αλλά παθαίνει κρίσεις για χίλια άλλα πράγματα.
Ομως δεν τα γράφω όλα αυτά υποκινούμενος από νοσταλγία για τα ’80ς και ανάγκη να παινέψω τη γενιά μου. Δεν είναι ούτε ρομαντισμός. Είναι στατιστική. Σύμφωνα με την Eurostat, πάνω από 80% των ανθρώπων 50–64 ετών στην Ευρώπη χρησιμοποιούν συστηματικά το Ίντερνετ, ενώ μόλις το ένα τρίτο των άνω των 65 διαθέτει βασικές ψηφιακές δεξιότητες.
Οι σαραντάρηδες και κάτω μεγάλωσαν σε έναν κόσμο πλήρως ψηφιακό. Αν σβήσει, θα μείνουν μετέωροι. Οι εβδομηντάρηδες, πάλι, δεν μπήκαν ποτέ πλήρως μέσα του. Μόνο αυτοί που γεννήθηκαν μεταξύ ’65 και ’75 περπάτησαν και στις δύο όχθες του ποταμού.
Κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί και στο παρελθόν. Αλλά όχι τόσο απότομα. Οι γενιές της Βιομηχανικής Επανάστασης χρειάστηκαν δεκαετίες για να ενταχθούν στην κοινωνία της μηχανής. Η ηλεκτρική ενέργεια άλλαξε τον τρόπο λειτουργίας του κόσμου, αλλά οι άνθρωποι που την υποδέχθηκαν δεν χρειάστηκε να μάθουν τίποτα περισσότερο από το να γυρίζουν ένα διακόπτη.
Οι σημερινοί μεσήλικες κλήθηκαν να κάνουν κάτι πολύ πιο απαιτητικό. Όχι μόνο να αναπτύξουν ψηφιακές δεξιότητες, αλλά και να υιοθετήσουν στοιχεία νέας πολιτισμικής ταυτότητας. Εκεί που ζούσαν στο χωριό, βρέθηκαν στο κέντρο του Μανχάταν. Εχει και κάτι ακόμα αυτή η γενιά που βρέθηκε στη δίνη της μετάβασης. Μετέφερε με τα χέρια της την εξέλιξη των ηθών. Πέταξε από πάνω της τα στερεότυπα με τα οποία την έδεσαν οι γονείς της και δέχθηκε τον κόσμο όπως είναι. Αλλά αυτή είναι μία διαφορετική συζήτηση.
Βλέπω να ανεβαίνουν στο TikTok βίντεο νοσταλγίας για τη δεκαετία του ’80. Βοηθάει και η τεχνητή νοημοσύνη σε αυτό. Και κάπως έτσι, κάθομαι και χαζεύω τον εαυτό μου πιτσιρικά, να καλεί από τηλέφωνο με περιστρεφόμενο επιλογέα αριθμών ή να αράζει σε ένα παγκάκι με τα Walkman στα αφτιά.
Με πιάνει η νοσταλγία, βέβαια, αλλά θεωρώ τη γενιά μου τυχερή γιατί έζησε σε δύο κόσμους. Εγινε ο μετασχηματιστής από το αναλογικό στο ψηφιακό. Σήμερα ζει την επιστημονική φαντασία της νιότης της – αυτό δεν έχει συμβεί στο παρελθόν. Δυσκολεύεται να εξηγήσει στα παιδιά της γιατί χρειαζόσουν κέρμα για να τηλεφωνήσεις. Και μένει stand by για την ηλιακή καταιγίδα. Για να πιάσει το στιλό και να γυρίσει προς τα πίσω την κασέτα του κόσμου.