Κι όμως γίνεται

Λανσαρίστηκε το 2008, ως σύνθημα προεκλογικής εκστρατείας. Εγινε τίτλος τραγουδιού και στη συνέχεια βιβλίου. Πάνω απ’ όλα, όμως, το Yes, we can (Ναι, μπορούμε) ήταν ένα σύμβολο ελπίδας, προόδου και συλλογικής δουλειάς. Οπως και ο άνθρωπος που το επινόησε, ο Μπαράκ Ομπάμα, ήταν ένα σύμβολο της τεράστιας αλλαγής που μπορεί να προκαλέσει σε μια χώρα η κοινωνία των πολιτών.

Η αλλαγή αυτή αποδείχθηκε μικρότερη, ή εν πάση περιπτώσει διαφορετική, απ’ ό,τι αναμενόταν. Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Αμερικής δεν μπόρεσε να μειώσει τις οικονομικές ανισότητες στη χώρα του. Δεν μπόρεσε να περιορίσει τις διακρίσεις εις βάρος των μειονοτήτων. Δεν μπόρεσε να επιδείξει μια συνεπή εξωτερική πολιτική. Και, το κυριότερο απ’ όλα, δεν μπόρεσε να ενώσει την αμερικανική κοινωνία. Αντιθέτως, παρέδωσε την εξουσία στον πιο διχαστικό πρόεδρο της σύγχρονης ιστορίας.

Παρ’ όλα αυτά, το σύνθημα ενέπνευσε πολλά κινήματα και κόμματα σε όλο τον κόσμο. Τελευταίο παράδειγμα είναι οι προοδευτικοί κεντρώοι της Ολλανδίας (D66), που τριπλασίασαν τις έδρες τους στις προχθεσινές εκλογές και, όπως φαίνεται, θα καταφέρουν να στείλουν την Ακροδεξιά του Γκερτ Βίλντερς στην αντιπολίτευση. Το σύνθημα που δονούσε τα πλήθη στο Λέιντεν όταν ανακοινώθηκαν τα έξιτ πολ ήταν Het kan wel, η ολλανδική εκδοχή του «Ναι, μπορούμε», που μπορεί να αποδοθεί ως «Κι όμως γίνεται», αλλά και ως «Είναι σωστό», «Είναι εντάξει».

Tι εννοούν οι καλοί σύντροφοι; Τι είναι το «σωστό» που μπορούν να κάνουν; Αυτό που δεν μπόρεσε να κάνει στην Ελλάδα το Ποτάμι, που κάποτε συνεργαζόταν μαζί τους. Να κερδίσουν την εξουσία και, σε συνεργασία με άλλες δυνάμεις, να προωθήσουν μέτρα που θα κάνουν τη ζωή των πολιτών καλύτερη και θα τους κάνουν να εμπιστευθούν ξανά την πολιτική. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας από τους κεντρικούς τους στόχους είναι η αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης, που πλήττει κυρίως τους νέους ανθρώπους. Το D-66 δίνει επίσης έμφαση στην πρόληψη των ασθενειών, στην καλύτερη εκπαίδευση και στην προσιτή, πράσινη ενέργεια.

Το κόμμα του 38χρονου Ρομπ Γέτεν, που κάποτε είχε φορτωθεί με το παρατσούκλι «Ρομπότ Γέτεν» λόγω των μηχανικών απαντήσεων που έδινε αλλά πλέον έχει εξελιχθεί σε έναν γοητευτικό και ανθρώπινο πολιτικό, έχει καταφέρει να διαλύσει κι έναν μύθο: ότι για να αντιμετωπίσεις την Ακροδεξιά πρέπει να αντιγράψεις τις ιδέες τους. Στο θέμα της μετανάστευσης μπορεί να υποστηρίζει πλέον την υποβολή αιτήσεων για άσυλο εκτός ΕΕ, αλλά ζητά τη δημιουργία ασφαλών και νόμιμων διαδρομών για τις μεταναστευτικές ροές και επιμένει σε έννοιες όπως αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη και ίσες ευκαιρίες. Στο θέμα της ολλανδικής σημαίας, που προσπαθεί να καπηλευτεί ο Βίλντερς, τονίζει ότι η χώρα πρέπει να ανακτήσει την υπερηφάνειά της.

Δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσουν. Αν μπορέσουν, όμως, ίσως να αλλάξει επιτέλους το υπόδειγμα.