جنجال حق‌‌آبه ایران از دریای هلمند؛ وزارت خارجه ایران: «ما این حق را مطابق معاهدهٔ موجود، می‌گیریم»

به ادامه درخواست‌های مکرر مقام‌های ایرانی برای تأمین حق‌آبه آن کشور از افغانستان، به تازه‌گی وزارت خارجه ایران یکبار دیگر اعلام کرده که کل حق‌آبه این کشور از دریای هلمند را از طالبان می‌گیرند.


اسماعیل بقائی سخنگوی جدید وزارت خارجه ایران روز دوشنبه «۳۰ میزان» در اولین نشست خبری خود گفته که این موضوع از سوی حسن کاظمی قمی سفیر و نماینده ویژه رئیس جمهور ایران در امور افغانستان در حال پیگیری است.


آقای بقائی با تأکید بر این‌که هرچند امسال ورود آب به طرف ایران بیشتر بوده، در این نشست افزود: "در مورد حق‌آبه مبنای ما معاهده هلمند سال ۱۳۵۱است. ما در تعامل و گفت‌وگو با هیئت حاکم در افغانستان تلاش ما بر این بوده که کل حق‌آبه را از سوی افغانستان برای کشور ما بگیریم، علی‌رغم آن‌که امسال مقدار ورودی آب بیشتر بود، ولی کار زیادی داریم برای اطمینان از اجرای معاهده فی مابین ایران و افغانستان."


سخنگوی وزارت خارجه ایران در بخش دیگری از سخنان‌اش گفت که در سیاست خارجی حکومت ایران در باره افغانستان تغییر نیامده است.




ظاهراً حکومت جدید ایران به رهبری مسعود پزشکیان نیز این موضوع را در دستور کارش دارد، آن‌چه حکومت قبلی ایران به رهبری ابراهیم رئیسی همواره به گونه جدی روی آن تأکید داشت و حتی بارها تا مرز تهدید نیز مطرح شده‌است.


ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور پیشین ایران در ماه می سال گذشته در سفرش به ایالت سیستان-بلوچستان در جنوب شرقی این کشور به حکومت طالبان هشدار داده بود که باید به تعهدات خود در زمینۀ تأمین حق‌آبه ایران از دریای هلمند عمل کند.




حسن کاظمی قمی سفیر و نماینده ویژه رئیس جمهور ایران در امور افغانستان در ماه حوت سال گذشته در صحبت با خبرگزاری «ایسنا» ایران گفته بود که امیدوار است تا ماه میزان آینده آب دریای هلمند وارد کشورش شود.


او نیز تأکید کرده بود که کشورش موضوع حق‌آبه را به گونه جدی پیگیری می‌کند.


تلاش کردیم، نظر اختر محمد نصرت سخنگوی وزارت انرژی و آب حکومت طالبان را در پیوند به اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران داشته باشیم، اما وی تا نشر این گزارش به پرسش‌های رادیو آزادی پاسخ نداد.


اما پیش از این مقام‌های حکومت طالبان گفته اند که مطابق به معاهده سال ۱۳۵۱ میان دو کشور حق‌آبه ایران را از دریای هلمند تأمین می‌کنند.




برخی از متخصصین امور آب که در این زمینه فعالیت می‌کنند اما با اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران موافق نیستند و می‌گویند که ایران امسال بیشتر از حق خود آب را از دریا هلمند بدست آورده است.


نجیب‌الله سدید یکی از آن‌ها به رادیو آزادی می‌گوید که در این مورد محاسبه‌ی را پس از ماه فبروری امسال انجام داده‌است:


"بر اساس محاسبه‌ی که من انجام دادم، نشان می‌دهد که ایران حق‌آبه اش چیزی کمتر از ۴۰۰ میلیون متر معکب می‌شود و بر اساس ارقام تخمینی ستلایت، ایران امسال ۶۰۰ میلیون متر معکب آب از رود هلمند بدست آورده است. مقامات ایرانی همواره در بحث آب هلمند به مردم خود و افغانستان دروغ می‌گویند و معلومات دقیق را شریک نمی‌کنند."


او افزود که تا ماه فبروری سال روان افغانستان شاهد خشک‌سالی زیاد بود و به‌گفته او در ماه‌های که خشک‌سالی باشد حق‌آبه ایران نزدیک به صفر می‌رسد، اما پس از پیدا شدن آب حق‌آبه ایران مورد محاسبه قرار می‌گیرد.


آقای سدید تأکید می‌کند تا زمانی‌که میکانیزم تطبیق معاهده آب هلمند به گونه شفاف و به صورت  پروتوکول عملی نشده و آب به ایران تحویل داده نشود، این همیشه دریچه ابهامات را باز نگهداشته و ایران از حق خود بیشتر تقاضا می‌کند.


افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ یک توافق‌نامه را در مورد آب دریای هلمند امضا کردند که بر اساس آن در هر سال نورمال آبی ۸۲۰ میلیون مترمکعب آب دریای هلمند به ایران داده می‌شود.