Гроси ги повика Иран и САД да соработуваат за да најдат решение за нуклеарната програма

Шефот на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), Рафаел Гроси ги повика Иран и САД да најдат „дипломатско решение“ во разговорите за нуклеарната програма на Техеран, на состанокот на ова надзорно тело.

Се очекува состанокот на одборот на гувернери на МААЕ да слушне и да гласа за резолуција со која ќе се утврди дека Техеран не ги почитува нејзините заштитни мерки, за прв пат по 20 години.

Иран вети дека ќе преземе силни мерки против западните земји кои ја промовираат резолуцијата на собирот во австриската престолнина, а Бехруз Камалванди од иранската агенција за атомска енергија рече дека МААЕ „не треба да очекува Исламската Република Иран да продолжи со својата широка и пријателска соработка“ ако мерката биде одобрена.

Зборувајќи на почетокот на состанокот во Виена на 9 јуни, Рафаел Гроси рече дека е „убеден дека единствениот пат напред е преку дипломатско решение“.

„Во текот на изминатите месеци, тесно и интензивно соработував со Исламската Република Иран и Соединетите Држави, преку активни консултации, во поддршка на нивните билатерални преговори за постигнување на меѓусебно прифатлив договор што ја гарантира мирната природа на нуклеарната програма на Иран“, додаде Гроси.

Во објава од 6 јуни на платформата X, иранскиот министер за надворешни работи, Абас Аракчи, ги критикуваше Велика Британија, Франција и Германија - колективно познати како E3 - за „лажно обвинување на Иран“ за кршење на своите обврски и тврдеше дека потегот бил „дизајниран да предизвика криза“.

„Запомнете ги моите зборови додека Европа размислува за уште една голема стратешка грешка: Иран ќе реагира силно против секое кршење на неговите права. Вината лежи единствено и целосно кај неодговорните актери кои не запираат пред ништо за да добијат релевантност“, предупреди Аракчи.

Нацрт-резолуција подготвена од E3 и поддржана од САД беше споделена на 5 јуни со 35-те членови на Одборот на гувернери на МААЕ, кој ќе се состанува до 13 јуни.

Во својот последен квартален извештај, МААЕ соопшти дека Иран нагло го зголемил производството на високо збогатен ураниум, складирајќи 408,6 килограми збогатен на 60 проценти - во споредба со нешто помалку од 275 килограми во февруари.

Агенцијата, исто така, го критикуваше Иран за лоша соработка, особено за неговиот неуспех да објасни нуклеарни траги откриени на непријавени локации.

Иако збогатувањето од 60 проценти е под прагот од 90 проценти потребен за материјал за оружје, тоа далеку го надминува ограничувањето од 3,67 проценти утврдено со меѓународниот нуклеарен договор од 2015 година, од кој американскиот претседател Доналд Трамп излезе во 2018 година за време на неговиот прв мандат. Трамп се врати на претседателската функција во јануари.

Ова доаѓа во време кога Трамп се обидува да склучи договор со Иран за да ги ограничи неговите нуклеарни активности.

Вашингтон и Техеран одржаа пет рунди разговори откако Трамп, кој повторно воведе санкции по повлекувањето од договорот од 2015 година, се врати на функцијата.

Збогатувањето на ураниум е главна пречка. Американската администрација тврди дека Иран мора да ги прекине сите активности за збогатување, а Иран го отфрли тоа барање.

Аракчи, кој го предводи преговарачкиот тим на Техеран, на 31 мај изјави дека добил „елементи“ од американскиот предлог за потенцијален договор по разговорите со посредство на Оман.

Претседателот на иранскиот парламент, Мохамед Багер Галибаф, на 8 јуни изјави дека „планот на САД дури и не споменува укинување на санкциите“.

Тој го обвини Вашингтон дека се обидува да наметне „едностран“ договор што Техеран нема да може да го прифати.

Во меѓувреме, иранскиот министер за разузнавање, Есмаил Хатиб, тврдеше, без да понуди докази, дека Техеран запленил „важна ризница“ од информации во врска со нуклеарната програма на Израел.