По изборите, без еуфорија на северот на Косово: „Само да имаме мир и слобода“

Додека забрзано шета низ улиците на Северна Митровица, еден локален жител на околу 60 години луто мавта со раката кога екипата на Радио Слободна Европа го праша како го коментира фактот дека локалната самоуправа повторно ќе ја водат Срби, кои го сочинуваат мнозинското население на север.

Потоа застанува, се враќа и вели:

„Ние сме веќе уништена нација, сите нè уништија, а Белград нè продаде. Разбирате ли?“.

Не сака јавно да зборува за своето незадоволство, но додека камерата или снимачот се исклучени, објаснува дека ја изгубил надежта и не верува во промени на подобро.

Во вторник, два дена по изборите, меѓу другите жители на Северна Митровица, наместо еуфорија и оптимизам, владее тишина и сомнеж.

Во следните четири години, оваа општина, како и уште три на северот од Косово каде што Србите го сочинуваат мнозинството - Звечан, Лепосавиќ и Зубин Поток - ќе бидат предводени од Српска листа, која го иницираше излегувањето од институциите пред околу три години за да се спротивстави на одлуките на Владата во Приштина.

Оваа најголема партија на Србите во Косово, која има поддршка од Белград, во меѓувреме во два наврати побара од своите поддржувачи да ги бојкотираат изборните процеси, што предизвика доаѓање и опстанок на албански градоначалници на власт.

„Само нека има мир“

Една од ретките која сака јавно да зборува е жителка на Северна Митровица, која вели дека се вика Муна. Не сака ниту да го каже своето целосно име.

„Нека има само мир, тогаш можеби ќе биде малку подобро. Само нека има мир и слобода“, изјави таа за РСЕ.

За подобар живот, вели тој, потребни се работа и „малку повеќе пари“.

„Ова не е живот, ова е преживување. Што да правам со 25.000 динари (околу 220 евра)?“

Таа оди во Србија за пензија затоа што косовските власти го укинаа динарот како средство за плаќање и ја затворија Поштата на Србија со образложение дека нејзината работа е нелегална.

Ова е само една од причините зошто членовите на српската заедница се незадоволни.

И други српски институции беа затворени, наместо нив беа отворени косовски институции. Локалните власти, исто така, ги презедоа зградите во нивна сопственост, додека Агенцијата за приватизација на Косово им изнајми простории на бизнисмени од албанската заедница.

Сепак, Србите генерално ги бојкотираат новоотворените супермаркети, ресторани за брза храна или слаткарници во нивна сопственост, бидејќи веруваат дека „нешто им се наметнува против нивна волја“.

„Да ни се вратат српските институции“

Миленко од Северна Митровица, од друга страна, верува дека со доаѓањето на власт на Српската листа, институциите на Србија ќе се вратат на северот од Косово.

Според него, ова треба да биде приоритет на новиот градоначалник.

Официјален Белград не ги затвори овие институции, туку ги пресели во погранични градови на територијата на Србија и продолжи да им исплаќа плати на вработените.

„Очекувам промени, дека ќе биде подобро за српскиот народ. За да преживеат на Косово, ако нема промени, луѓето целосно ќе го напуштат Косово“, истакнува Миленко.

Драгојло, од друга страна, не верува дека новата локална самоуправа ќе донесе промени на подобро. Додека седи во центарот на Северна Митровица, тој објаснува како властите предводени од албанскиот градоначалник ги преименувале и улиците.

„Ќе остане така. Ниедна донесена одлука нема да може да се промени“, вели тој и додава „Бог нека ни помогне“.

„Немаме никакви проблеми со нив (Албанците), никогаш немаме, тоа го прават сите власти“.

На крајот, тој заклучува дека Србите не требало да се повлечат од институциите, но од друга страна, се сомнева дека косовските власти би се откажале од воспоставување власт на северот на Косово дури и во тој случај.

„Научена лекција, штетна за српската заедница“

Миодраг Милиќевиќ, извршен директор на невладината организација „Актив“ од Северна Митровица, во изјава за Радио Слободна Европа изјави дека учеството на локалните избори во недела го завршило периодот на бојкот и дека сега е време за „ревизија на штетните одлуки“.

Законот за локална самоуправа предвидува дека одлука или друг акт на општината што е неспоив со Уставот и законите може да се побара повторно разгледување од страна на надзорниот орган - во овој случај, Министерството за локална самоуправа или друга одговорна институција на Владата на Косово.

Милиќевиќ забележува дека со излегувањето на Србите од косовските институции и нивниот бојкот, „се научи лекција, која е штетна за српската заедница“.

Патем, за време на предизборната кампања за локалните избори, Српската листа призна дека било погрешно да ги напушти институциите и изјави дека оваа одлука е донесена за да се привлече вниманието на Меѓународната заедница за „тешката положба“ на Србите.

„Треба да се направи скрининг и проценка на сè што се случило во форма на штета, што локалната самоуправа во заминување ја направи на северот од Косово. Исто така, постојат приоритети за насочување на одлуките кон решавање на локалните прашања што се важни за српската заедница“, додава Милиќевиќ.

„Се очекува поодговорно дејствување на Меѓународната заедница“

Милиќевиќ истакнува дека досега немало добра соработка меѓу општините предводени од Срби и Владата предводена од вршителот на должноста премиер Албин Курти и дека е тешко да се замисли идна соработка, ако новите косовски институции повторно бидат предводени од Самоопределување.

Затоа, како што вели тој, се очекува поодговорно дејствување на Меѓународната заедница.

„Не очекуваме тие да водат локална политика, но ако имаат меѓусебно договорена позиција и ако таа позиција е насочена кон централните власти, тоа мора да биде јасна порака за тоа што треба да се направи. Приоритети за српската заедница се стабилизирање на условите, но и долгоочекуваната Заедница на општини со српско мнозинство“, вели Милиќевиќ.

Оваа заедница беше договорена во рамките на дијалогот меѓу Косово и Србија за нормализација на односите и треба да ја регулира позицијата на српската заедница, финансирањето од Србија и слично.