Ечим — иллатнинг ўзи билан эмас, сабаби билан курашишда — Бизга қўшилинг: ???? https://t.me/joinchat/AAAAADwt0NGCRoONT4f1_Q

Президентимиз томонидан Олий Мажлис ва Ўзбекистон халқига йўлланган Мурожаатнома ҳаётий таклиф ҳамда мулоҳазаларга бой бўлди. Давлатимиз раҳбари мурожаат давомида коррупция масаласига алоҳида тўхталиб ўтди ва “Халқимиз биздан коррупцияни йўқ қилишни кутмоқда”, дея таъкидлади. Дарҳақиқат, коррупция давлат тузумини ичидан емирадиган, ижтимоий барқарорлик кушандасидир. Занг темирни емиргани каби ушбу иллат жамиятни емиради, чиритади. Шуни ҳам унутмаслик керакки, бугунги даврда ҳеч бир давлат корруп­циядан холи эмас. Аммо унга қарши курашмаслик фалокатга элтиши тайин. БМТ Тараққиёт дастурида жаҳон иқтисодиёти айнан коррупция ҳолатлари туфайли ­йилига 2,6 триллион АҚШ доллари миқдорида маблағ йўқотаётганини, жамият равнақининг энг хавфли кушандасига айланган бу иллатга қарши фақат биргаликда кураш олиб боришгина кутилган самарани бериши таъкидланган. Демак, коррупция балоси дунёдаги кўплаб мамлакатларни қамраб олган, ҳозир жаҳонда порахўрлик тугатилганлиги билан мақтана оладиган бирор давлатнинг ўзи йўқ. Дунё демократиясининг қўрғони ҳисобланган Европанинг ривожланган давлатлари ҳам бундай иллатдан холи эмас. Европа аксилкоррупция агентлиги (OLAF) ва Евроиттифоқ адлия директорати биргаликда тайёрлаган қўшма маърузада айтилишича, ЕИ мамлакатларидаги коррупция ҳолатлари ташвишланарли. Агар илгари Европа фонд­ларидан ўғриланган маблағлар ҳажми миллионлаб евро ҳисобланган бўлса, эндиликда у миллиардларни ташкил этмоқда. ЕИ мамлакатлари коррупция балосидан 323 миллиард евро йўқотади. Ташкилотнинг ўзи коррупцион зарарни 120 миллиардга тенг баҳолаётган бўлса-да бу сумма Қатар каби бой давлатнинг йиллик бюджети билан баробар. Ачинарлиси, пора беришнинг, коррупциянинг турлари ҳам кўпайиб кетди. Ҳозирги кунда жиноятни яшириш учун нақд тўлов воситаси бўлмаган криптовалюталарда “ҳақ бериш” авж олди. Кўриниб турганидек, дунёда коррупциявий ҳолат оғир бўлиб, у ҳар қандай давлатдан бу жирканч офатга қарши аёвсиз курашни талаб қилади. Ҳар йили халқаро ташкилотлар коррупцияга қарши кураш борасида дунё давлатларининг вазиятини таҳлилдан ўтказиб ­боради. Ана шундай ташкилотлардан бири ҳисобланган “Transparenci Internashional”нинг 2021 йил учун чиқарган Коррупция индексидан маълум бўлишича, дунё мамлакатларининг 86 фоизи охирги 10 йилда коррупцияга қарши курашда бирор ижобий силжишга эришмаган. 154 давлатда вазият ёмонлашган ёки ҳеч қандай ижобий ўзгариш юз бермаган. Коррупцияга қарши курашда вазият ижобий томонга ўзгарган мамлакатлар ҳам мавжуд. Улар орасида Марказий Осиёдан Ўзбекистон бор. Ҳисоботга кўра Ўзбекистон охирги йилларда коррупцияга қарши кураш бўйича ўз рейтингини яхшилаб бормоқда. 2012 йилдан бери мамлакатимизнинг индексдаги кўрсаткичи 11 баллга ўсган. Демократлаштириш жараёнини жадаллаштириб, шунингдек, ҳукумат идораларида коррупцияга қарши курашни жонлантириб ­Ўзбекистон минтақада бошқалар учун ­намуна бўлмоқда. Бу Ўзбекистонда коррупция билан боғлиқ муаммолар йўқ дегани эмас. Мамлакатимизда очиқлик сиёсати олиб борилмоқда, коррупцияга қарши кураш мавзуси ОАВ ва ижтимоий тармоқларда кенг ­ёритиляпти. Таъсирчан жамоатчилик ­назорати йўлга қўйиляпти. Сирасини ­айтганда, коррупцияга қарши ­курашишнинг ташкилий-ҳуқуқий ва ­молиявий механизм­ларининг такомиллаштирилаётгани, бу ­жараёнга ­жамоатчилик ва оммавий ахборот ­воситаларини жалб қилиш ҳамда ­коррупциянинг олдини олиш бўйича ­идоралараро ҳамкорлик самарадорлигини оширишга қаратилган саъй-ҳаракатлар, ­албатта, ўз натижасини беради. Кейинги йилларда Ўзбекистонда коррупцияга қарши курашиш давлат сиёсати даражасига кўтарилди. Ушбу иллатга қарши кураш ҳар қачонгидан ҳам кучайди. Давлат органлари ва ташкилотларида очиқлик бўйича амалга оширилаётган ишларнинг самарадорлигини баҳолашга қаратилган Очиқлик индекси жорий этилди. Айниқса, соҳанинг ҳуқуқий асосларини такомиллаштиришга жиддий эътибор қаратилаётир. Жумладан, юртимизда коррупцияга қарши курашиш натижадорлигини оширишга қаратилган кўплаб норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди. Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев Президентликка сайлангач илк имзо чеккан ҳужжатлардан бири “Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида”ги Қонун эди. ­Президентимиз ташаббуси билан “электрон ҳукумат” тизимидан кенг фойдаланилмоқда. Ушбу тизимнинг жорий этилиши ва имкониятларини тўлиқ ишга солиш коррупцияга қарши ­курашишда самарали восита ҳисобланади. АҚШ, Буюк Британия, ­Швеция, Сингапур, Норвегия, Корея Республикаси каби мамлакатлар “электрон ҳукумат”ни яратиш орқали коррупцияга қарши курашишда юқори натижаларга эришган. Юқоридаги ­давлатларнинг тажрибаларидан хулоса чиқариш мумкинки, “электрон ҳукумат”­ни жорий қилиш давлат бошқаруви органлари фаолиятида ошкораликни таъминлашга катта ёрдам беради. Таъкидлаш жоизки, коррупцияга қарши курашишнинг энг асосий йўли — давлат органлари фаолияти ва иш жараёнлари шаффофлигини ошириш, ишга қабул қилиш, давлат харидлари, рухсатнома ва лицензиялар бериш каби жараёнларда очиқ-ошкораликни таъминлаш. Албатта, буларни уддалаш осон бўлмайди. Лекин ўтган олти йил давомида бу борада катта тажриба тўпланди. Унга барҳам беришда энг самарали восита иллатнинг ўзи билан эмас, балки сабаби билан курашиш эканини кўрсатди. Коррупциянинг олдини олишда комплекс ёндашув зарур, сабаби бусиз ушбу иллатни енгиб бўлмайди. Дуч келган битта соҳани танлаб курашадиган бўлсак, коррупция занжирини узиш қийин. Шу боис давлатимиз раҳбари Мурожаатномада парламент аъзолари ва маҳаллий Кенгашлар депутатларини ҳам бонг уриб, аниқ соҳаларни таҳлил қилиб, корруп­цияни бартараф этиш бўйича фаол бўлишга чақирди, бунинг учун уларда етарли ваколат ҳам, шижоат ҳам борлигини таъкидлади. Шунингдек, Президент томонидан ­сунъий монополия, ёпиқ схемалар, ­умуман, коррупцияга имкон берувчи барча бўшлиқларга ­барҳам берилиши лозимлиги қайд этилди. Боиси ушбу иллатлар жамиятда адолатсизлик, тенгсизлик ва аҳолининг норозилигига сабаб бўлмоқда. Бу, ўз навбатида, ислоҳотларнинг натижасига салбий таъсир кўрсатади. Шу билан бирга, қонун ишлаши, самара бериши, коррупцияга қарши кураш натижадорлиги сизу бизга, барчамизга, аҳолининг ҳуқуқий онги ва маданияти юксалишига ҳам боғлиқ. Юқорида таъкидланган Қонуннинг 3-боби “Коррупцияга қарши курашиш соҳасида ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятни юксалтириш” деб номланади. Унда аҳолининг ҳуқуқий онги ва маданиятини юксалтириш, жамиятда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш, давлат органлари ва бошқа ташкилотлар ходимларининг ҳуқуқий саводхонлигини ошириш, таълим муассасаларида ҳуқуқий таълим ва тарбия масалалари устувор вазифа эканлиги белгиланган. Умуман олганда, фуқароларда ушбу иллатга қарши курашишда ҳуқуқий онг ҳамда маданиятнинг етарли даражада эмаслиги жамиятда адолат мезонининг бузилишини кўпайтиради. Шунингдек, “Жамиятда порахўрлик иллатини енгиб бўлмайди”, деган фикрнинг ёшлар онгида шаклланиб қолгани катта камчилигимиздир. Бу борада силжиш қилинмаса ушбу иллат ортимиздан ­соядек эргашиб юраверади. Токи оила, ­боғча, мактабда тамагирлик, по­рахўрлик ёмон иллатгина эмас, балки у жамият таназзули сабабчиси эканлиги ҳақида кўпроқ тарбиявий ва ­тарғибот ишларини олиб бормас ­эканмиз, мақсадга эришишимиз қийин ­кечади. Шунингдек, жамиятнинг барча аъзоси “ҳалоллик вакцинаси” билан эмланиши, ҳар биримиз коррупцияга қарши кураш масаласида ҳушёрликни қўлдан бой бермаслигимиз зарур. ­Бефарқ, лоқайд бўлар эканмиз тараққиётга тўғаноқ бу иллатдан ­халос бўлолмаймиз. Коррупция муқаррар фалокатдир. У одамларда келажакка ишонч, умид руҳини сўндиради. Жамиятда руҳсиз ва кайфиятсиз инсонларнинг кўпайишига, ўғрилик, каззоблик каби иллатларнинг урчишига сабаб бўлади. Мухтасар айтганда, Мурожаатномада таъкидлаб ўтилган коррупция иллатига барҳам беришга қарши кураш мамлакатимизнинг яқин ва узоқ йиллар учун белгилаб олинган Тараққиёт стратегиясини тўлиқ амалга оширишга хизмат қилади. Акрамжон ЙЎЛДОШЕВ, Андижон давлат университети ректори, биология фанлари доктори, профессор.