Qozog‘iston parlamenti "blogerlar solig‘i"ni ma’qulladi. "Feyk" uchun javobgarlik belgilanadi
Qozog‘iston parlamenti quyi palatasi blogosferani tartibga solishga oid qonun loyihasini ma’qulladi. Loyiha Senatdan tasdig‘idan o‘tib, prezident tomonidan imzolangani taqdirda ijtimoiy tarmoq faollariga o‘z sahifa va bloglarida reklama joylashtirishdan topgan daromadlaridan soliq to‘lash, reklamalarni tegishli tartibda markirovka qilish, shuningdek, o‘zlari e’lon qilgan kontent uchun javobgar bo‘lish va rasmiy buxgalteriya yuritish majburiyati yuklatiladi.
Deputatlar qonun qabul qilinishiga izoh berishar ekan, u internet-reklama hisobiga Qozog‘iston byudjetiga pul tushirishidan tashqari, moliyaviy piramidalar (so‘nggi yillarda ularni internet-blogerlar ham faol reklama qilishdi) va noqonuniy xayriya tadbirlariga qarshi kurash uchun ham zarurligini aytishmoqda.
“Qonun loyihasi internet-maydonlar faoliyatini Qozog‘iston Respublikasi qonunchiligi doirasida tizimlashtiradi, ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilarini mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlariga tortadi, mazkur sohaning davlat tomonidan tartibga solinishiga zamin yaratadi, – deydi deputat Yerlan Sairov. – Qonunning vazifasi – Qozog‘iston fuqarolarini haqorat va ta’qib kabi noxush holatlardan, ijtimoiy tarmoqlardagi moliyaviy piramidalardan to‘sish orqali mamlakatda siyosiy separatizm va ekstremizmning oldini oladi”.
Yangi qonun ko‘plab blogerlar va internet ekspertlarining tanqidiga uchradi.
Olmaotalik Saltanat Qaziboyeva bir necha yildan beri “Instagram”da o‘z blogini yuritadi, asosan sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish bilan shug‘ullanadi. Reklama beruvchilardan muntazam takliflar olib turuvchi yirik inflyuenserlardan farqli o‘laroq, uning uchun blog – asosiy daromad manbai emas. Saltanat blogerlik faoliyatidan pul ishlab topishini, biroq, boshqa ko‘plab insta-blogerlardan farqli ravishda barcha moliyaviy operatsiyalarni rasmiy tarzda amalga oshirishini aytadi. Unga ko‘ra, internetdagi fikr yetakchilarining aksari yakka tartibdagi tadbirkor sifatida qayddan o‘tishdan ko‘ra pul o‘tkazmasini shaxsiy hisobiga tushirishni ma’qul ko‘rishadi.
“Pul oldi-berdisini qonuniy olib borish uchun har bir bloger yuridik shaxs ochishi lozim. Biroq blogerlar bunga qanchalik tayyor? Axir, menga o‘xshab blogerlikni asosiy faoliyat turiga aylantirmaganlar ham bor-da. Ikkinchi darajali faoliyatni deb YTT sifatida ro‘yxatdan o‘tish, yuridik shaxs ochish bizga havas emas, pul aylanmamiz kattaroq bo‘lsa ekanki, soliq va boshqa majburiyatlarni og‘rinmay bajarsak. Qonun talablari blog yuritishni va blogerlarning pul ishlab topishini qiyinlashtirishi turgan gap”, deydi Saltanat.
Qozog‘iston huquq faollari onlayn-platformalarga doir qonun loyihasi shosha-pisha va jamoatchilik muhokamasisiz qabul qilinayotganiga e’tibor qaratishmoqda. Hujjat mamlakat uchun iqtisodiy foydali ekani tushunarli, biroq unda bir qancha “suvosti toshlari” yashiringanini birov anglab, birov anglamayapti. Zero, ushbu holatda gap Rossiyaning “feyklar to‘g‘risidagi qonuni” analogi ustida bormoqda: qonun qabul qilingan taqdirda istalgan blogerni yolg‘on axborot tarqatishda ayblab, javobgarlikka tortish mumkin bo‘ladi.
“Nazarimda, eng katta xavf – “yolg‘on axborot” tushunchasi va uning uchun ma’muriy javobgarlik joriy etilayotganidir, – deya mulohaza qiladi Ostonadagi “Huquqiy mediamarkaz” direktori Diana Okremova. – Biroq “yolg‘on ma’lumot” tushunchasi ta’rifi mutlaqo mavhum. Binobarin, qonunni qo‘llovchilar har qanday axborotni “yolg‘on”ga chiqara oladilar. Beozor axborotni ham, ijtimoiy xavfli axborotni ham. Qonunda, afsuski, hech qanday tafsilot yo‘q. Qisqasi, bu har qanaqa shaklga solish mumkin bo‘lgan cho‘zma tushunchadir”.
Huquq ekspertlari Qozog‘istonda onlayn-platformalarga doir qonun qabul qilishga zarurat yo‘qligini, chunki amaldagi qonunchilik bilan barcha fuqarolarga o‘z daromadlaridan soliq to‘lash majburiyati allaqachon yuklanganini aytadilar. Yolg‘on xborot tarqatishga kelsak, buning uchun javobgarlik fuqarolik, ma’muriy va jinoyat kodekslarida aks etgan. Shunday ekan, yangi qonun aynan huquqiy m’noda ortiqcha bo‘lmoqda.