Қозоғистонда “келин ўғирлаш” урф-одати қонуний жиноят сифатида белгиланди
Ҳозирги кунларда Қозоғистонда узоқ йиллардан бери баҳс-мунозараларга сабаб бўлиб келаётган “келин ўғирлаш” масаласига қонуний нуқта қўйилди. 16 сентябрдан бошлаб мамлакатда қизларни турмушга чиқишга мажбурлаш жиноят деб топилиши ҳақидаги қонун кучга кирди. Бу ҳақда Ички ишлар вазирлиги расман маълум қилди.
Қонунчиликда янги босқич
Маълумотларга кўра, қонунчиликка киритилган ўзгартиришлар фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини муҳофаза қилишни кучайтиришга қаратилган. Эндиликда “Никоҳга мажбурлаш” деб номланган модда асосида бу каби ҳаракатлар учун турли жазо чоралари белгиланади. Жумладан, айбдор шахс жарима, ахлоқ тузатиш ишлари, жамоат ишлари ёки озодликни чеклаш ҳамда озодликдан маҳрум этиш билан жазоланиши мумкин. Агар бу ҳаракат оғир оқибатларга олиб келса, жазо муддати беш йилдан ўн йилгача узайтирилиши мумкин.
Қонуннинг муҳим жиҳатлари
Шу билан бирга, илгари мавжуд бўлган бир қатор имтиёзлар ҳам бекор қилинди. Масалан, аввал мажбуран ўғирланган қизни ихтиёрий равишда озод қилган шахс жиноий жавобгарликдан озод этилиши мумкин эди. Эндиликда эса ҳатто бундай ҳолатда ҳам айбдор қонун олдида жавоб бериши шарт бўлади. Бу эса зўравонлик асосидаги никоҳларнинг олдини олишда муҳим қадам сифатида баҳоланмоқда.
Мақсад – заиф қатламларни ҳимоя қилиш
Ички ишлар вазирлиги таъкидлашича, мазкур қонун ўзгаришлари, энг аввало, аёллар ва ўсмирларни ҳимоя қилишга қаратилган. Чунки мажбурий никоҳ инсон ҳуқуқларини қўпол равишда бузади ва жамиятда кўплаб ижтимоий муаммоларга сабаб бўлади.
Кибержиноятларга қарши кураш
Янги қонун ислоҳотлари фақат никоҳга мажбурлаш билан чекланмайди. Эндиликда кибержиноят ва молиявий фирибгарлик учун ҳам қонуний жазо жорий этилди. Масалан, банк ҳисобларига ноқонуний кириш, ўғирланган маблағларни нақдлаштириш ёки турли шахслар манфаатлари учун пул ўтказиш каби ҳаракатлар жиноят сифатида баҳоланади. Бу ўзгариш интернет орқали амалга оширилаётган фирибгарлик схемаларига қарши курашишда катта аҳамият касб этади.
Урф-одат ва янги қонун
Маълумки, Қозоғистонда келин ўғирлаш урфи қадимдан мавжуд бўлган. Айрим ҳолларда бу ёшларнинг ўзаро розилиги асосида амалга оширилса, кўп ҳолларда қизларнинг хоҳишига зид тарзда қўлланилган. Ҳозирги кунда эса давлат ва жамоат ташкилотлари бу каби ҳолатларга мутлақо йўл қўймасликка интиламоқда. Мутахассислар таъкидлашича, қадимий илдизларга эга бўлса-да, бу одат замонавий жамиятда мутлақо тўғри келмайди.