Yeşilçam'ın son ustası veda etti
Sinemamızın usta yönetmeni Memduh Ün, Bodrum'da tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. 95 yaşında hayata veda eden Ün, oyunculukla başladığı kariyerine yönetmen olarak devam etti. Sanatçının hayat arkadaşı Fatma Girik, “O benim her şeyimdi. 56 yıllık hayat arkadaşımdı. Öldüğüne hâlâ inanamıyorum.” dedi.
İki yıl önce Zaman Cumartesi'ne konuşan Türker İnanoğlu, "Ben ölünce Yeşilçam bitecek" demişti. Allah ömrüne bereket versin, bugün 79 yaşında İnanoğlu ve çalışmaya devam ediyor. Türker İnanoğlu, Yeşilçam'ın bitişi için kendi ölüm tarihini verse de dün Memduh Ün'ün hayatını kaybetmesiyle bir devir sona erdi. Bodrum'da 95 yaşında hayata veda eden usta, geçen yılın 11 Kasım'ından bu yana, akciğerlerinde sıvı birikmesi, yüksek tansiyon ve yaşa bağlı organ yetmezliği teşhisiyle tedavi altına alındığı Bodrum Acıbadem Hastanesi'nin yoğun bakım servisindeydi. Dün sabah saat 10.15 sularında hayatını kaybetti. Onu hiçbir zaman yalnız bırakmayan, yaklaşık bir yıldır her sabah hastaneye gelip akşama kadar iyi haber bekleyen hayat arkadaşı Fatma Girik, “O benim her şeyimdi. 56 yıllık hayat arkadaşımdı. Ben ailemden çok onunla birlikteydim. Hâlâ inanamıyorum.” diyebildi ancak.
Sinemamızın büyük yönetmenler kuşağının son temsilcisiydi Memduh Ün. Oyuncu olarak girdiği Yeşilçam'ın usta yönetmenlerinden biri oldu. Atıf Yılmaz, Halit Refiğ, Lütfi Akad ve Metin Erksan'dan sonra o da sahneden çekildi. Arif Memduh Ün, 14 Mart 1920'de İstanbul'da doğdu. Vefa Lisesi'nden sonra girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden üçüncü sınıfta ayrıldı.
'BABA HAKKI'NIN TAKIM ARKADAŞI
1940'ların başında Beşiktaş takımında, İstanbul ve Ankara karmalarında futbol oynadı. Tartışılmaz sinema kariyerine rağmen “Sinema mı, futbol mu?” sorusuna, “Her şeye rağmen futbol” diyecek kadar tutkundu bu oyuna. 70 yaşına kadar bilfiil futbol oynayan Ün, bu spora tutkusunu 2006 yılında Atilla Dorsay'a şöyle anlatmıştı: "İyi futbolcuydum. Beşiktaş'ı o yıl (1940-41) şampiyon yapan ekibin içindeydim. Daha öncesinde Ankara karmasında, Çukurova formasında oynamış, milli takım seçmelerine katılmıştım. Ama hep amatördüm. Bir yandan maliyede, belediyede, elektrik idaresinde filan çalışırken öte yandan futbol oynardım. Kulüp iş verir, ama para vermezdi.”
Sinemaya adım atmadan önce Eskişehir Şeker Fabrikası'nda, Devlet Demir Yolları İşletmesi'nde ve elektrik idaresinde de çalışan Memduh Ün, 1948'de Lütfi Ömer Akad'ın 'Damga' filminde Turhan Ün adıyla oyunculuğa başladı. 1951'de Arşavir Alyanak ile birlikte Yakut Film'i kurarak yapımcılığa başladı. Bu arada Turhan Ün adıyla da oyunculuğa devam etti. 1955'te 'Yetim Yavrular' filmiyle ilk kez yönetmen koltuğuna oturdu.
'ÜÇ ARKADAŞ', İKİ FİLM
Sadece Memduh Ün'ün kariyerinin değil, sinemamızın da dönüm noktalarından biri sayılan Üç Arkadaş'ı 1958'de çekti. O güne kadar çekilen melodramların dışına çıkan bu klasik filmi 1971'de farklı oyuncular bir kez daha çekecekti. 1960'ta 'Kırık Çanaklar' ile 2. Türk Film Festivali'nde En İyi Yönetmen ve İyi Film ödüllerini aldı. Bu filmden sonra yönetmenin 'uyarlama dönemi' başladı. Orhan Kemal, Kerime Nadir, Peride Celal, Esat Mahmut Karakurt, Reşat Nuri Güntekin gibi yerli yazarların yanı sıra Graham Green, Wiliam Irish ve Shakespeare gibi dünya edebiyatından yazarların eserlerini de sinemaya uyarladı. Yönetmenlik kariyerinde henüz 10 yılı geride bıraktığında 'melodramların ustası' olarak anılır olmuştu bile.
1965'te Kemal Tahir'in senaryosunu yazdığı 'Namusum İçin' filmiyle 3. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yönetmen ödülünü aldı. 1989'da çektiği 'Bütün Kapılar Kapalıydı' filmiyle de 27. Antalya Altın Portakal Film Festivali ile 9. İstanbul Film Festivali'nde Jüri Özel Ödülü kazandı. 1993'te yönettiği 'Zıkkımın Kökü' filmiyle 7. Adana Altın Koza Film Festivali'nde En İyi Film ve En İyi Yönetmen ödüllerinin sahibi oldu. 1995'te 14. İstanbul Film Festivali ve 2003'te Sinema Yazarları Derneği Onur Ödülleri'ni aldı.
SON FİLMİ 'SİNEMA BİR MUCİZEDİR'
Yine Atilla Dorsay'dan dinleyelim: "Memduh Ün, 90'larda da Bütün Kapılar Kapalıydı, Gün Ortasında Karanlık gibi değişik filmler çektikten sonra, bir arzuya kapılmış: Ödül alacak bir film yapmak… “Herkesin bir uluslararası ödülü vardı, benim yoktu. Hep üzülürdüm buna. Zıkkımın Kökü'nü açıkça ödül almak için çektim.”
Sanat hayatında 41 filmde oyuncu olarak yer alan, 75 filmin yönetmenliğini, 33 filmin senaristliğini ve 121 filmin yapımcılığını üstlenen Memduh Ün'ün son kez yönetmen koltuğuna geçtiği film ise 2005 yapımı Sinema Bir Mucizedir. Ün, Ülkü Tamer'in hikâyelerinden Tunç Başaran'ın senaryolaştırdığı filme başlar ancak sağlığı elvermediği için yarıda bırakır. Kadir İnanır ve Fatma Girik'in oynadığı filmi Tunç Başaran tamamlar.
Sinemamızın klasiklerinden 1958 yapımı Üç Arkadaş, 2011 yılında restore edilerek 30. İstanbul Film Festivali kapsamında gösterilmişti. Film için yeniden kurgu masasına oturan Memduh Ün, Atlas Sineması'nda yapılan gösterime de Fatma Girik ile birlikte katılmıştı.
Bodrum Torba'da defnedilecek
Memduh Ün için 19 Ekim Pazartesi günü saat 11.00'de Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Profesör Sami Şekeroğlu Sinema-TV Merkezi'nde bir tören düzenlenecek. Ün'ün cenazesi, 20 Ekim Salı günü Bodrum Torba Camii'nde öğle namazını müteakiben kılınacak cenaze namazının ardından Bodrum Torba Mezarlığı'nda toprağa verilecek.
Türk sinemasını var edenlerden biriydi
Türkan Şoray
Sinema, bir değerini daha kaybetti. Memduh Ün, sinemanın temel taşlarından biriydi. Maalesef ki onu da yitirdik. Sevgili arkadaşım Fatma Girik'in acısını yürekten paylaşıyorum.
Cüneyt Arkın
Türk sinemasını var edenlerden biriydi Memduh Ağabey. Sinema onun her şeyiydi, annesiydi, babasıydı, sevgilisiydi, eşiydi, çocuğuydu, dostuydu, arkadaşıydı... O kuşak için sinema her şeydi. Memduh Ağabey de bu kuşağın başında geliyordu.
Hülya Koçyiğit
Memduh Ün, Türk sinemasının dilini oluşturan kurucularından. Yönetmen, aktör, senarist, yapımcı ve öğretmen... Ardında çok değerli eserler bıraktı ve ömrü boyunca yeni sinemacıların yetişmesine emek verdi. Şimdi aramızdan ayrılırken hepimizde emeği ve hatıraları olan bu büyük sanatçıyı saygıyla ve sevgiyle anıyorum. Onun hayat arkadaşı ve her şeyi olan canım arkadaşım Fatma Girik'e Allah'tan sabır ve metanet, güç diliyorum. Türk sinemasının ve sevenlerinin, başımız sağ olsun.
Filiz Akın
Aksi görünüşünün ardında pamuk gibi bir kalbi vardı. Sinemada bir akım yaratmak istedi. Hiçbir zaman yeri doldurulmayacak. Fatma'nın, Memduh Bey'i çok sevenlerin başı sağ olsun.
Perihan Savaş
Memduh Ün, Türk sinemasının en önemli değer taşlarından biriydi. Kendisine çok saygı duyardım. Türk sineması için büyük bir kayıp. Fatma Girik'e de sabırlar diliyorum.
Hale Soygazi
Türk sinemasının çok değerli bir ismi, prodüktör ve yönetmendi. Memduh Ün, sinemamızın temel taşlarından biridir. Türk sinemasının başı sağ olsun. Fatma Girik'in acısını paylaşıyorum, sabırlar diliyorum.
Selda Alkor
Sonbaharı sevmemeye başladım artık. Büyük isimler tek tek veda ediyor. Memduh Ün, Türk sineması için çok değerli, kendine has tarzı olan yönetmenlerden biriydi. Yanında çok değerli bir arkadaşımız Fatma Girik vardı, hastalık sürecinde de hep yanındaydı. Sinema dünyası çok büyük bir değerini kaybetti, onunla çalışmaktan her zaman onur duydum. Kalbimizde yaşamaya devam edecek büyük isimlerden.
Selma Güneri
Sinemanın kurucularından büyük usta, Türk sinemasına büyük yapıtlar kazandırmış çok değerli hocamızı kaybetmenin derin üzüntüsünü yaşıyorum. Gözleri güzel, kendi güzel, vefalı eş ve Türk sinemasının büyük oyuncusu çok sevdiğim değerli dostum Fatma Girik'e ve yakınlarına sabırlar diliyorum. Türk sinemasının başı sağ olsun.
‘Baba Hakkı'nın takım arkadaşı
Memduh Ün, 1940'ların başında Beşiktaş takımında, İstanbul ve Ankara karmalarında futbol oynadı. Tartışılmaz sinema kariyerine rağmen “Sinema mı, futbol mu?” sorusuna, “Her şeye rağmen futbol” diyecek kadar tutkundu bu oyuna. Bu tutkusunu 2006 yılında Atilla Dorsay'a şöyle anlatmıştı: “İyi futbolcuydum. Beşiktaş'ı o yıl (1940-41) şampiyon yapan ekibin içindeydim.”
(Soldan) Hakkı Yeten, Memduh Ün ve kaleci Mehmet Ali