Абыйлы-энеле туганнар хатыннары аркасында дошманлашты
Җәй ахыры, агачлар сары төскә керә башлаган. Йорт ишегалдында тынлык хөкем сөрә. Илдар, тәрәзә аша карап, уйга чумган.
Ул үзе дә аңламыйча, соңгы айларда күңеле белән катлаулы сагышка батып бара. Бушлыкның сәбәбе – бертуган абыйсы Рәшит белән бозылган мөнәсәбәтләр. Бергә уйнап үскән, бер-берсенә терәк булган ике ир-ат арасында хәзер салкынлык.
Илдарның йөрәген иң әрнеткәне – бу дошманлык хатыннары аркасында башланды. Эльмира белән Гөлназ бер-берсен күрергә дә теләми. Һәр очрашу талаш, әрләшү, кимсетү белән тәмамлана.
Башта Илдар моңа әһәмият бирмәде. «Үтәр әле», – дип уйлады. Әмма еллар узган саен, хатыннар арасындагы дошманлык гаиләләрне ике ярга бүлде. Күптән түгел гомуми мәҗлес вакытында бу низаг тагын кабынды.
Эльмира, Рәшитнең хатынын гаепләп, тавыш күтәрде. Гөлназ, гадәтенчә, җавапсыз калмады. Рәшит, хатынын яклап, Илдарга каршы чыкты. Илдар абыйсының күзләрендә ярсу күрде, анда элеккеге җылылык калмаган иде. Күп еллар буе ныгыган туганлык бер мизгелдә җимерелде кебек.
Шул кичтән соң Илдар белән Рәшит сөйләшмәде. Хәтта әниләренең туган көненә дә аерым килделәр. Бу – бик авыр күренеш иде.
Илдар кичләрен озаклап уйлана. Нигә болай килеп чыкты? Абый белән дошман булып бетәрбез дип кем уйлаган?
Алар балачакта һәрвакыт янәшә иде. Илдар кечкенә чакта Рәшит аны мәктәпкә озатты, бергә уйнадылар, бергә хуҗалык эшләрен эшләделәр, әти-әниләренә булыштылар.
Аларның арасында хатыннар түгел, бәлки горурлык, вакытында әйтелмәгән гафу сүзләре иде. Сүзләр таштай авыр, ә дәшешми йөрү тагын да кыенрак.
Илдар Эльмира белән бу хакта сөйләшергә тырышты. «Хатын-кызлар дөньясы катлаулы», – диде ул. Әмма җавап урынына салкын караш һәм тел төбендә тагын гаепләү булды.
Рәшит тә үз гаиләсен яклады, бу – аның өчен гаделлек иде. «Мин хатынымны мыскыл иттермим», – диде ул Илдарга, соңгы тапкыр сөйләшкәндә. Бу сүзләрдән соң арада боз тагын да ныграк катты.
Туганнар, җыелышканда, икегә бүленде. Кемдер Илдар яклы, кемдер – Рәшитне яклый. Әниләре исә ике улының дошманлыгын күреп елады.
Улларын күреп, гел елмаеп йөргән әни кеше хәзер күзләрен яшерә. Ул күңеленнән: «Киленнәр килде дә туганнарны аерды», – дип уйлый. Әмма кычкырып әйтми, тыныч кына дога кыла.
Илдарның баласы мәктәптән: «Абыйның баласы мине уенга алмый», – дип кайткач, йөрәге тагын сызлый. Хәзер инде бу дошманлык балаларына да үтеп кергән. Бу – ачы хакыйкать иде.
Ул төннәрен йоклый алмый. Элек шаяртып көлешкән, бергә мунча кергән, балыкка йөргән чакларны искә ала. Хәзер бу истәлекләр яра кебек ачыла.
Ул сагына. Абыйсының тавышын, көлүен, киңәшләрен.
Бер кичне Илдар урамга чыкты. Авыл буйлап атлаганда, ерактан Рәшитне күреп алды. Бер мизгелгә йөрәге кысылып куйды.
Аларның күз карашлары очрашты, тик сүз чыкмады. Бер тынлык, бер тулы тетрәнү… Тик бу мизгелдә абыйсы да, энесе дә сөйләшә белмәде… Бу очрашу үткән тормышны сагындырып, күңелдә нәрсәдер кузгатты. Әмма икесе дә бер адым ясарга батырчылык итмәде. Бу горурлык түгел, бу – йөрәк ярасы.
Кайтып кергәч, Илдар күңелен бушатыр урын тапмады. Эльмирага бу турыда сөйләсә, тагын битарафлык булыр дип курыкты. Ул ялгыз калды.
Илдар әнисе янына барып, башын тезенә салды. Әнисенең куллары аны башыннан сыйпады. Әни кеше сүзсез дә аңлый, сүзсез дә юата белә.
«Улым, араларны бозмагыз, язмыш үкенергә мәҗбүр итмәсен», – диде әни. Бу сүзләр йөрәгенә уктай килеп кадалды. Илдарның күңеле тулды.
Ул төнне ул тагын тын калып уйланды. Гафу үтенергәме? Яки горурлыкны саклап калыргамы?
Аның күңелендә бу ике юл көрәште. Туганлыкмы, әллә тынычлык өчен тынлыкмы? Төшендә ул абыйсы белән тагын шаярып көлде, балачак урамнарында чапты.
Иртән уянып, ул хәл итте: беренче адымны үзе ясарга кирәк. Туганлык җепләре өзелде дип уйлау – ялгыш. Алар әле бар.
Ул телефон алды, тик номерны җыярга кул бармады. Йөрәге дөп-дөп тибә, сулышы ешайды. Ул янә кичерү сүзе әйтергә әзер түгел.
Шулай да ул тагын тырышты, бу юлы хат язды. Озын булмаса да, һәр сүзе чын йөрәктән: «Абый, үкенәм. Сагындым. Әйдә, килешик».
Ул хатка җавап озак килмәде. «Синең сүзләр йөрәгемне йомшартты. Мин дә сагындым», – дип язган иде Рәшит.
Шушы мизгелдә Илдар җиңел сулап куйды. Тынычлык кайта башлады. Туганлык тагын бер сынауны узды.
Икенче атнада алар икесе дә әниләре янына килде. Бу юлы кул кысышып күрештеләр. Әниләренең күзләреннән яшь тамды – шатлык яше.
Хатыннар әле һаман да дус түгел. Әмма ир-атлар бу юлы хатын-кыз ачуына буйсынмаска карар бирде. Аларның арасында туганлык хисләре хатыннардан өстенрәк иде.
Илдар Рәшитне балыкка чакырды. Абыйлы-энеле көймәдә чыгып киттеләр. Табигать тынычлыгы аларның күңеленә дә күчте. Бу вакытта алар бер сүз дә сөйләшмәде. Сүзсез дә бер-берсен аңладылар.
Эльмира бу хәлгә тиз күнмәде. Әмма Илдар аңлатты: «Абыйны югалтсам, үземне югалтам». Бу сүзләр аңа да уйларга урын калдырды.
Рәшит тә үз гаиләсенә аңлатты. «Гөлназ, безнең бәхет туганнардан өстен булырга тиеш түгел», – диде. Гөлназ дәшмәде, тик каршы да килмәде.
Күп вакыт узгач, хатыннар да аралашу юлын тапты. Дус булмасалар да, тыныч яшәделәр. Гаиләләр кабат бер табын артында җыела башлады. Балалар тагын бергә уйный, әниләре тагын шатлана. Боз эрде...