Demokratski front pokušava da spoljnu politiku okrene ka Rusiji
Nakon što je iz Rusije stigla kritika Vladi Crne Gore, jer se pridružila sankcijama Evropske unije (EU) zbog slučaja Navaljnog, iz prosrpskog Demokratskog fronta (DF) su takođe osudili ovaj potez Vlade.
DF je najjača grupacija parlamentarne većine čijim glasovima je izabrana Vlada. Jedan od lidera DF-a Milan Knežević obratio se premijeru Zdravku Krivokapiću.
„Prije podne tražiš Lavrovu 300.000 vakcina i ubjeđuješ ga da želiš najbolje odnose s Rusijom, a posle podne joj uvodiš sankcije. E moj Zdravko, ugasio si Plantaže i turističku sezonu jednim potezom”, naveo je Knežević na Tviteru, aludirajući na činjenicu da se Vlada, dan nakon razgovora crnogorskog premijera i ruskog ministra spoljnih poslova, pridružila sankcijama Rusiji.
Naime, premijer Crne Gore Zdravko Krivokapić 30. marta razgovarao je sa ministrom spoljnih poslova Rusije Sergejem Lavrovim o borbi protiv korona virusa, eventualnoj nabavci ruskih vakcina i ostalim temama od zajedničkog interesa, saopšteno je iz Vlade Crne Gore.
Crna Gora, kao kandidat za članstvo u EU, ima obavezu da usaglašava svoju sa bezbjednosnom politikom Unije, stoga se pridružila restriktivnim mjerama koje je Savjet EU početkom marta izrekao četvorici ruskih zvaničnika odgovornih za kršenja ljudskih prava u slučaju Alekseja Navaljnog.
„Ova vrsta solidarnosti još jednom je razotkrila nedosljednost i zavisnost naših balkanskih kolega“, napisala je portparolka Ministarstva spoljnih poslova Rusije Marija Zaharova na Tviteru.
Pritisak Demokratskog fronta ka Vladi
Nekadašnji crnogorski diplomata a sadašnji profesor na Univerzitetu u Bostonu Vesko Garčević kaže da je, imajući u vidu jačinu DF-a, za očekivati jačanje njihovog pritiska na Vladu da ne podržava politiku Brisela prema Rusiji.
„Ovaj pritisak DF-a da se Crna Gora okrene Moskvi nije iznenađenje jer oduvijek promovišu rusku politiku na Balkanu. Zašto bi oni sada, kada imaju mogućnost da utiču na kurs Vlade i očekuju da ovakvim stavovima dobiju na podršci, radili drugačije“, kaže Garčević u razgovoru za Radio Slobodna Evropa (RSE).
Tri koalicije, prosrpski DF, Demokrate i Građanski pokret URA, na izborima avgusta prošle godine osvojile su tanku parlamentarnu većinu od 41 poslanika (od ukupno 81) čime su Demokratsku partiju socijalista (DPS) Mila Đukanovića nakon tri decenije vladanja poslali u opoziciju.
Prema riječima Garčevića evropska politika Vlade Crne Gore drži se na tankom političkom interesu koji „ove raznorodne koalicione partnere drži skupa - a to je da se DPS razvlasti“.
„Dosadašnja podrška EU odlukama prema Moskvi je prije proizvod političkog oportunizma nego iskrene posvećenosti većine u novoj Vladi vrijednostima koje baštini EU. Nemojmo zaboraviti da je premijer Krivokapić prije nekoliko mjeseci nazvao crnogorske sankcije prema Rusiji "apsurdom" a i nedavno smo imali i sporne izjave o genocidu u Srebrenici“, navodi Garčević.
Kako kaže, sa novom vladajućom većinom, spremnost Crne Gore da slijedi zajedničku vanjsku i bezbjednosnu politiku EU na svakodnevnom je ispitu, kada su u pitanju Rusija ili Kina.
Vlast i opozicija različito o uticaju DF-a na spoljnu politiku
U Građanskom pokretu URA, manjem dijelu vladajuće većine, uvjeravaju da nema razloga za bojazan po pitanju uticaja na spoljnopolitički kurs Crne Gore.
„Kurs Crne Gore neće biti promijenjen. Naš glavni spoljnopolitički cilj je učlanjenje u EU i Vlada je tome posvećena. Bilo čije ucjene ne mogu pomjeriti kurs Vlade niti kurs Crne Gore po pitanju spoljne politike. Ukoliko neko želi da destabilizuje novu većinu onda treba da snosi političke konsekvence za to“, kaže Mikić za RSE.
On podsjeća da su tri lidera pobjedničkih koalicija nakon izbora u avgustu prošle godine potpisala Sporazum o saradnji kojim je definisan spoljnopolitički pravac djelovanja Crne Gore i da se Vlada toga pridržava.
Uvjerava da je Vlada posvećena saradnji sa EU ali i sa Rusijom, SAD i Kinom, vodeći računa o onome što su prije svega interesi Crne Gore i njenih građana.
Funkcioner opozicione Socijaldemokratske partije (SDP) Ivan Vujović pozdravio je odluku Vlade o pridruživanju sankcijama EU. Ipak naglašava , imajući u vidu političku jačinu DF-a prirodno je da će njihova „antievropska“ i „antizapadna“ politika imati uticaj na sve odluke Vlade.
„Takav sistem vrijednosti svakim danom će sve više imati uticaja na novu većinu, s obzirom na političku moć DF-a, a koja je direktna posledica podrške Beograda i zvanične srpske politike, pa i moskovskih krugova njihovoj politici“, kaže Vujović za RSE.
S druge strane, on je mišljenja da se, u vrijednosnom smislu, dominantan dio Vlade ne razlikuje u odnosu na DF.
„Vlada lavira, igra politiku „toplo – hladno“ i pokušava da se svidi evropskim partnerima. Svjesni su da ne mogu preko noći da promijene politiku. Smatram da se radi o čistoj taktici, a ne o suštinski vrjednosnom odnosu kako bi Crna Gora bila dio EU“, navodi Vujović, ocjenjujući da se Crna Gora ne kreće u dobrom pravcu.
Rusko - crnogorski odnosi u praksi
Ambasador Rusije Vladislav Vladislavovič Maslenikov se sastao 9. marta sa potpredsjednikom Skupštine Crne Gore Strahinjom Bulajićem, inače poslanikom Demokratskog fronta, koji je rekao da se odnosi dvije države na nedopustivo niskom nivou. Bulajić je ocijenio da su određeni potezi nove Vlade van okvira tradicionalno bliskih odnosa i da uvođenje i pooštravanje sankcija svakako ne predstavljaju gest prijateljstva. Ambasador Maslenikov je istakao da sankcije EU, kojima se pridružuje Crna Gora, umnogome otežavaju izgradnju međusobnih odnosa Podgorice i Moskve.
Sredinom marta Nacionalna turistička organizacija Crne Gore učestvovala je na Međunarodnom turističkom sajmu u Moskvi, odakle su pozvali ruske turiste da što masovnije posjete Crnu Goru.
Na naknadnu skepsu Moskve da li će Crna Gora epidemiološki biti spremna za sezonu, iz Vlade su odgovorili pozivom ruskim stručnjacima da dođu u kontrolu.
Naime, predsjedavajući ruske Dume Vjačeslav Volodin, kako je prenio Tas 26. marta, rekao je da ruski stručnjaci “moraju da odu u Crnu Goru”, i procijene epidemiološku bezbjednost, uz ocjene da se CG ne vakciniše dovoljno i da je zdravstveno nespremna za pandemiju.
Vladina državna sekretarka za turizam Ivana Đurović je navela je da su sigurni da će i uz pomoć ruskih vakcina, spremno dočekati turističku sezonu, i da je Crna Gora spremna da primi delegaciju ruskih stručnjaka, koja bi se na licu mjesta uvjerila u stanje epidemiološke situacije.
Rusija je Crnoj Gori isporučila 10.000 doza vakcine Sputnik V.
Ekonomija i sankcije
Što se pak uticaja sankcija na ekonomiju tiče od kada se Crna Gora pridružila sankcijama Evropske unije prema Rusiji, procenat noćenja ruskih turista počeo je da opada, od 30 posto te 2014.godine godine do 25 odsto 2019. (MONSTAT 2019).
Direktne strane investicije od 2006. do 2019. godine iz Rusije u Crnu Goru iznose 1,4 milijarde eura, od čega kupovina nekretnina predstavlja najveći dio investicija, oko jedne milijarde dolara.
Istorija odnosa Moskva - Podgorica
Iako je crnogorska vlast od 1997. godine slovila kao prozapadna i proamerička, Rusija je prije Vašingtona i evropskih zemalja, 2006. godine priznala nezavisnosti Crne Gore, što govori o dobrim političkim i ekonomskom odnosima. Bilo je to vrijeme značajnih ruskih investicija, posebno na crnogorskom primorju od kojih je najveća bila privatizacija Kombinata aluminijuma u Podgorici čiji je vlasnik (2005) postao ruski biznismen Oleg Deripaska, blizak Vladimiru Putinu.
Otvaranjem prvog poglavlja o nauci Crna Gora 2012. otvorila je proces pregovaranja sa Briselom.
Slijedeći politiku Evropske unije 2014. godine Crna Gora se pridružila sankcijama koje je zvanični Brisel uveo Rusiji, zbog aneksije Krima, sto je dovelo do pogoršanja odnosa zvanične Podgorice sa Moskvom.
Odnosi su dodatno pogoršani nakon pokušaja nasilne smjene vlasti u Crnoj Gori na izborima u oktobru 2016. čiji su organizatori, prema optužnici crnogorskog Specijalnog tužilaštva, bila dvojica ruskih državljana Eduard Šišmakov i Vladimir Popov. Uz osam srpskih državljana na listi optuženih našli su se i lideri Demokratskog fronta Milan Knežević i Andrija Mandić.
Šišmakovu i Popovu suđeno je u odsustvu. Pred Višim sudom u Podgorici osuđeni su na 15 odnosno 12 godina zatvora a lideri DF-a po pet godina. Apelacioni sud je tu presudu ukinuo početkom 2021. godine i proces vratio na ponovno suđenje, čiji početak još nije zakazan.
Crnogorski zvaničnici su ukazivali da je Rusija bila zainteresovana za smjenu vlasti u Podgorici kako se država ne bi pridružila NATO alijansi.
Juna 2017. godina, Crna Gora je postala 29. članica NATO-a, što je izazvalo brojne oštre komentare iz ruske Vlade. Ruski građani su pozivani da više ne putuju u Crnu Goru jer tamo vlada antiruska histerija kojom rukovodi vlast u Podgorici. '
Agresija i đubre na crnogorskim plažama NATO-a'
Iste godine formalizovana je i zabrana uvoza crnogorskog vina firme "Plantaže", koju je donijela administracija Ruske Federacije.
Crnogorski predsjednik Milo Đukanović rekao je krajem prošle godine, na skupu 2BS u Podgorici da je Rusija za razliku od 2016. kad je “svoje operacije morala da kontroliše sa ruskim agentima iz Beograda”, tokom 2020. prema Crnoj Gori primijenila “sofisticiraniju verziju hibridnog rata” uz pomoć “novog partera, izvornog nepolitičkog, a u suštini izuzetno političkog igrača - Srpske pravoslavne crkve".
Đukanovićev DPS izgubio je, nakon tri decenije vlast na izborima avgusta 2020. Dotadašnje opozicione stranke okupljene oko prosrpskog DF-a, Demokrata i Građanskog pokreta URA su osvojile vlast i izabrale Vladu, čija je većina ministara, uključujući i premijera bliskog Srpskoj pravoslavnoj crkvi.