Ekonomske posljedice Dodikove politike po RS

Na području opštine Berkovići, na krajnjem jugu Bosne i Hercegovine, zaustavljena je gradnja vjetroparka Hrgud koji bi pomogao njenom razvoju. Radi se o jednoj od najnerazvijenijih opština u Republici Srpskoj, prema procjenama Vlade Republike Srpske (RS) iz 2021.godine.

Projekat je vrijedan oko 64 miliona evra, a odluku da bude obustavljen je donijela Njemačka, 15. aprila. Radi se o jednom od četiri projekta koje je finansirala njemačka vlada u ukupnom iznosu od 105 miliona evra.

Razlog su odluke Skupštine RS o prenosu nadležnosti s državnog na entitetski nivo i donošenju Zakona o imovini RS, kojim se predviđa knjiženje državne imovine u vlasništvo entiteta.

Nenad Abramović, načelnik Berkovića, nije želio da komentariše odluku Njemačke. Za Radio Slobodna Evropa (RSE) kratko je prokomentarisao da će u narednih nekoliko dana održati konferenciju za medije, kada "prikupi dovoljno podataka".

Berkovići su opština koja broji nešto više od 2.000 stanovnika, prema popisu stanovništva u BiH iz 2013. godine.

Njemačka razvojna KFW banka, prema podacima Elektroprivrede RS (EPRS), obezbijedila je 60 miliona evra za finansiranje vjetroparka, a ostatak bi bio iz vlastitih sredstava EPRS.

Planirano je da na planini Hrgud bude instalisano 16 vjetroturbina instalisane snage 48 megawata (MW) i prosječne godišnje proizvodnje 126 gigavat časova (GWh).

Ni u Elektroprivredi RS nisu odgovorili na upit RSE o najavi obustave njemačkog finansiranja.

No, Milorad Dodik, član Predsjedništva BiH i lider Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), vladajuće stranke u RS, izjavio je da će Njemačkoj biti dat rok od šest mjeseci za odluku o vjetroparku "Hrgud".

Dodao je da će projekat dati Kini, ako Njemačka i dalje ne bude htjela da ga nastavi.

"Izgubićemo kredite iz Njemačke, naći ćemo ih u Kini, zemlji koja je spremna na ekspanziju", kazao je Dodik u intervjuu za "Politiku" objavljenom 18. aprila, prenosi Srna.

Obustavljaju se i projekti revitalizacije hidroelektrane Trebinje 1

Pored vjetroparka Hrgud, Njemačka je najavila da obustavlja i projekte rehabilitacije hidroelektrana HE Trebinje IV, Rehabilitacije HE Trebinje faza III, i Opskrbu otpadne vode Gradiška.

U sistemu "Hidroelektrane na Trebišnjici" se nalaze četiri hidroelektrane i čine osnovu elektroenergetskog sistema Republike Srpske- HE Trebinje I, HE Trebinje II, HE Dubrovnik i Pumpna hidroelektrana (PHE) Čapljina.

Njemačka razvojna KFW banka poslala je dopis Zavisnom preduzeću "Hidroelektrane na Trebišnjici" u kome traži da ponuđači za izvođenje projekta revitalizacije na Hidroelektrani (HE) Trebinje 1 produže svoju ponudu do avgusta ove godine.

To je za RSE potvrdio Ilija Tamindžija, izvršni direktor "Hidroelektrana na Trebišnjici", preduzeća koje posluje u okviru Elektroprivrede RS.

On navodi da su kroz faze 3 i 4, u okviru projekta "Power 3" bile predviđene revitalizacije agregata u HE Trebinje 1.

"Mi smo voljni da proces nastavimo i nadam se da je ovo samo trenutna njihova odluka, nadam se da će saradnja između HET-a i KFW banke biti nastavljena i ubuduće. Hidroelektrane ovom odlukom još uvijek nisu ugrožene, a ukoliko bi to bila trajna odluka da se prekine tenderski proces i da se prekine saradnja sa KFW bankom, mi smo, u svakom slučaju, sposobni, da nađemo finansijera i da iznesemo i sami proces revitalizacije ukoliko to bude neophodno", rekao je Tamindžija za RSE.

Saradnja Hidroelektrana na Trebišnjici, prema navodima Tamindžije, traje od 2001. godine.

Prema podacima sa zvanične stranice Elektroprivrede RS, Vlada RS je još 2010. godine donijela Odluku o davanju saglasnosti na kreditno zaduženje za revitalizaciju HE Trebinje 1, Faza 3, čime je ovaj projekat postao operativan.

Faza 3 predviđa četiri miliona evra donacije Vlade Njemačke, 6 miliona evra kreditnih sredstava od KFW banke, te 1,12 miliona evra kao vlastito učešće Hidroelektrana na Trebišnjici.

Faza 3 predviđa revitalizaciju jednog agregata, a Faza 4 i preostala dva agregata u HE Trebinje 1. U pojašnjenju projekta ne stoji koliko bi koštala i Faza 4.

Tamindžija pojašnjava da Faza 3 još nije okončana, jer se izbor ponuđača otegao zbog korona pandemije i procedura KFW banke, te da je plan da se zajednički realizuje sa Fazom 4.

Gradonačelnik Gradiške se nada nastavku njemačkog finansiranja

Gradonačelnik Gradiške Zoran Adžić za RSE navodi da još nije dobio nikakvu obavijest iz Njemačke o obustavi finansiranja veoma važnog projekta rekonstrukcije i dogradnje kanalizacione mreže i izgradnje gradskog prečistača.

Projektom je predviđena gradnja čak 30 kilometara sekundarne gradske kanalizacije.

Projekat je započeo 2019. godine sa planom realizacije do 2026. godine, osiguravajući investicije od 15.3 miliona evra.

Vlada Njemačke će donirati 10,3 miliona evra kroz Njemačku razvojnu banku KfW, a Vlada Švicarske treba da donira 4,3 miliona evra.

Grad Gradiška će doprinijeti sa 700 hiljada evra.

"Razumijemo političku situaciju. Mi nijednim trenutkom nismo doprinijeli da bi unijeli politiku u ovaj projekat. Ovaj projekat je ekološki projekat i u interesu građana i privrednika. Mislimo da ćemo ga nastaviti i završiti", rekao je Adžić za RSE.

On dodaje da je projekat u početnoj fazi, da su donatorska sredstva prebačena na posebne račune unutar Bosne i Hercegovine i da se sredstva uplaćuju po toku realizacije.

Gradiška se nalazi na sjeverozapadu BiH i ima oko 50.000 stanovnika.

Analitičari: Dodikova politika vodi RS u ekonomsku izolaciju

Dok u sankcijama pogođenim preduzećima i opštinama izbjegavaju bilo kakav politički komentar njemačkih sankcija, ekonomski analitičari jasno upozoravaju na moguću ekonomsku izolaciju Republike Srpske.

Žarko Papić, ekonomski analitičar, za Radio Slobodna Evropa ističe da bi potez Njemačke, mogao podstaći i druge zemlje Evropske unije da uvedu slične sankcije na projekte u RS.

"Moram reći da Dodikov proruski avanturizam izaziva logičnu reakciju Zapada, a izolacija Republike Srpske, koja više nije samo politička, nego postaje i ekonomska, nosi ogromne ekonomske štete RS. Momentalno, bukvalno, politika Milorada Dodika je protiv interesa Srba u Republici Srpskoj", smatra Papić.

Istovremeno, Mladen Ivanić, bivši član Predsjedništva BiH i profesor političke ekonomije za RSE ocjenjuje da bi njemačke sankcije mogle ugroziti, kako kaže, jedini izvor razvoja u RS, kroz projekte koji podržavaju EU i Evropska komisija.

"Ja zaista smatram da će to imati vrlo negativne posljedice i iskreno nisam uopšte zadovoljan što se evropske zemlje, Njemačka, a vjerovatno će je pratiti i druge, opredjeljuju da, umjesto kažnjavanja političara, kažnjavaju narod. Nije narod kriv za ovo što Dodik radi", ističe Ivanić.

Koje su do sada uvedene sankcije kao posljedica Dodikove politike?

Njemačke sankcije su praktično nastavak ranijih, najavljenih iz Evropske unije tokom februara, da EU neće davati sredstva Republici Srpskoj dok se ne stabilizuju prilike. To podrazumijeva, pored ostalog, zaustavljanje podrške i za projekte gradnje dionica Koridora Vc.

"U Evropskom komisiji su primili zahtjeve za (finansijsku) podršku EU za željezničke/drumske veze na Koridoru Vc, uključujući dva koji se nalazi na teritoriji Republike Srpske. Sporazumi o doprinosu EU za ova dva projekta, u vrijednosti od 600 miliona evra, može da se postigne tek nakon povratka u puno funkcionisanje državnih institucija", saopštio je Evropski komesar za proširenje Oliver Varhelyi na Twitteru u februaru.

Savjet EU usvojio je i odluku o produženju režima okvira za restriktivne mjere u pogledu situacije u Bosni i Hercegovini do 31. marta 2024. godine, ističe se u zvaničnom saopštenju za medije 18. marta.

Osim toga, Milorad Dodik se od 5. januara nalazi i na proširenoj listi sankcija Sjedinjenih Američkih Država za djela korupcije i ugrožavanje BiH.

Velika Britanija je 11. aprila objavila sankcije za Milorada Dodika, te predsjednicu RS Željku Cvijanović zbog, kako je saopšteno, pokušaja da naruše legitimitet i funkcionalnost države BiH.

No, iz Ambasade Velike Britanije, nakon uvođenja sankcija, najavljeno je da nastavljaju sa finansiranjem projekata u Republici Srpskoj.