Poništena građevinska dozvola za jednu od tri 'kineske hidrocentrale' na istoku BiH
Okružni sud u Banjaluci je poništio odobrenje za građenje hidroelektrane na rijeci Bistrici na istoku Bosne i Hercegovine (BiH), saopšteno je u ponedjeljak 6. februara iz banjalučkog Centra za životnu sredinu (CZZS).
Sud je poništio rješenje Ministarstva prostornog uređenja, građevinarstva i ekologije RS, kojim se investitoru "Hidroelektrane Bistrica" iz Foče daje odobrenje za građenje, za projekat hidroelektrane "B-2a", snage 7.243 megavata (MW), na teritoriji te opštine.
Radovi na hidroelektranama "Bistrica" 1, 2 i 3 su zvanično počeli krajem 2021. godine, u prisustvu predstavnika kineske ambasade u BiH i vlasti entiteta Republike Srpske (RS), a izvođač radova je Kineska nacionalna aerotehnološka korporacija za međunarodni inženjering AVIC.
CZZS je pokrenuo postupak za preispitivanje zakonitosti odobrenja – izdatog prije 13 godina – u aprilu 2022. godine.
Iz Centra navode da su ukazivalu na činjenicu da u momentu podnošenja tužbe "nisu postojale sve pravne pretpostavke za zakonitu realizaciju HE “B-2a”.
Dodaju da kada su počeli pripremni građevinski radovi, u decembru 2021, investitor nije imao važeću ekološku dozvolu, na što su obavezni u projektima koji invazivno utiču na životnu sredinu.
"Sud u toku postupka nije bio vezan razlozima tužbe, te je konačno utvrdio da postoji dovoljno razloga zbog kojih je odlučio da odobrenje za građenje sporne hidroelektrane poništi", izjavio je Redžib Skomorac, pravni savjetnik u Centru za životnu sredinu.
Sud je između ostalog naveo da je izdavanje građevinske dozvole upravni postupak u koji moraju biti uključena i zainteresovana lica, te da ga Ministarstvo nije moglo provesti kao skraćeni postupak.
Nadležnoj republičkoj inspekciji je nakon presude podnesen zahtjev za hitnim vanrednim inspekcijskim nadzorom i obustavom svih građevinskih radova na hidroelektrani.
Iz Centra kažu da je ovo svojevrstan presedan i "ohrabrujući korak u smjeru bolje sudske prakse i dostizanja ekološke pravde".
Podsjećaju da su zajedno sa Aarhus centrom iz Sarajeva u septembru 2022. podnijeli zajedničku tužbu protiv rješenja kojim se odobravaju Studije uticaja koje su izrađene za sve tri hidroelektrane planirane na rijeci Bistrici.
Skomorac ističe da se i u ovom sudskom postupku nadaju pozitivnom ishodu.
Gradnja bez dozvola
Investitor izgradnje tri hidrocentrale, ukupne snaga od 39 megavata, je fočansko preduzeće "Hidroelektrane Bistrica".
Preduzeće je u stopostotnom vlasništvu "Hidroelektrana na Drini" iz Višegrada, jednoj od pet kompanija "Elektroprivrede Republike Srpske".
Planirano je da tri hidrocentrale godišnje proizvode 152 gigavat sata (GWh) električne energije.
U junu ove godine je, bez potrebnih dozvola i uz proteste aktivista, otpočela izgradnja, iako investitor nije imao ni potvrđene studije uticaja na životnu sredinu, niti ekološke dozvole koje se izdaju na osnovu nalaza studija.