Pasoš Srbije u džepu kandidata za predsjednika Crne Gore

Državna izborna komisija Crne Gore treba da odluči da li će diskvalifikovati iz predsjedničke trke lidera Pokreta Evropa sad Milojka Spajića zbog posjedovanja državljanstva, biračkog prava, pasoša i prebivališta u Republici Srbiji.

Takođe i Ministarstvo unutrašnjih poslova treba da odluči da li će pokrenuti protiv Spajića postupak za oduzimanje crnogorskog državljanstva.

Crnogorski zakoni ne dozvoljavaju građanima da imaju drugo državljanstvo, osim u slučajevima ako je stečeno prije obnove nezavisnosti 2006. godine, ili kada postoji međudržavni sporazum o dvojnom državljanstvu.

Crna Gora nema takav sporazum sa Srbijom.

Tek kada su mediji objavili fotografiju Spaićevog srpskog pasoša, iz Evrope sad saopštili su da je Spaić "prije par dana od državnih organa Srbije zatražio da ga izbrišu iz spiska državljana".

Spajić je godinama negirao da ima prebivalište i državljanstvo Srbije.

Srđan Perić iz Pokreta Preokret za Radio Slobodna Evropa(RSE) kaže da je javni interes Crne Gore da dobije predsjednika koji poštuje zakone i govori istinu.

"Građani će na izborima reći koji kanididat govori istinu, a nadležne institucije treba striktno da primjene Zakon jer ovdje govorimo o izboru prvog čovjeka države", kaže Perić.

Reakcije Spajićevih političkih protivnika

Gotovo sve partije su zatražile da institucije provjere da li Milojko Spajić može biti predsjednički kandidat i optužili ga za permanentno plasiranje neistina o posjedovaanju srpskog državljanstva.

"Jasno je da je Spajić nepodoban da bude kandidat zbog brutalne obmane javnosti. Čovjek koji laže za stanove, kuće, prebivalište i državljanstvo ne može biti predsjednik Crne Gore", saopšteno je iz opozicione Demokratske partije socijalista Mila Đukanovića.

Iz proruskog Demokratskog fronta je takođe saopšteno da je Spajić "strani državljanin, sa prebivalištem u stranoj državi, koji ima biračko pravo i glasa u drugoj državi i koji bi mogao da se kandiduje za političke funkcije u drugoj državi, ali se ne može kandidovati za državne funkcije u Crnoj Gori".

A upravo je njihov kandidat za predsjednika Andrija Mandić 2011. godine javno rekao da ima državljanstvo Srbije. Navodni dokument o Mandićevom državljanstvu Srbije, koji kruži internetom iz Demokratskog fronta su nazivali falsifikatom.

Spajićevo negiranje pa priznanje

Milojku Spajiću je još 2021. godine, dok je bio ministar finansija, postavljano pitanje da li ima državljanstvo Srbije. Tada je u Skupštini Crne Gore saopštio da "nema dvojno državljanstvo".

Optužbe političkih protivnka da ima i prebivalište i državljanstvo u Srbiji uporno je negirao, sve dok Državna izborna komisija nije dobila zvaničnu potvrdu MUP-a Srbije da je Spajićevo prebivalište prijavljeno u beogradskom naselju Zvezdara.

Spajićevo objašnjenje bilo je, da je tražio brisanje prebivališta u Srbiji, ali je nastavio da negira navode da ima i državljanstvo i pasoš te zemlje.

Zatim je dio medija u Crnoj Gori 16. februara objavio fotografiju Spajićevog pasoša Srbije.

Istog dana su iz Evrope sad rekli da je on podnio zahtjev za brisanje iz državljanstva Srbije "prije par dana" uz objašnjenje da je navodno takav zahtjev podnijet prije nekoliko godina ali da Spaićev advokat nije uradio posao do kraja".

Nakon oštrih reakcija javnosti oglasio se i Spajićev zamjenik Jakov Milatović koji je na twitteru napisao da nisu pokazali potrebnu dozu odgovornosti u ovoj situaciji:

"Relativizovati sve ovo je pogrešno ponašanje, koje nije u skladu sa vrijednostima koje promovišemo. Jedino ispravno je izvinjenje građanima od kojih neki, s pravom, smatraju da su obmanuti."

Nezakonito sticanje državljanstva Srbije

Perić konstatuje da se ovakva situacija mogla očekivati, jer je promjenljiva parlamentarna većina ušla odavno u kršenje Ustava i zakona. On ocjenjuje da se ovom aferom urušava povjerenje u izborni proces:

"Ukoliko se budu zakoni selektivno primjenjivali u odnosu na utvrđivanje postojanja dvojnog državljanstva, biće jasno da ne možemo govoriti o vladavini prava ni o etici u politici. Urušiće se ideja o mogućnosti postojanja demokratije."

U Crnoj Gori je za rad u javnim službama, jedan od uslova da je građanin crnogorski državljanin.

Zato je, po riječima Srđana Perića ključno pitanje - kako je moguće da za zaposlenje u najnižoj hijerarhijskoj poziciji u državnim institucijama treba zadovoljiti kriterijume kojih se kandidati za najvišu državnu funkciju ne moraju pridržavati:

"A kandidati za presjednika treba svojim činjenjem i ponašanjem da najviše promovišu princip neselektivne i bespogovorne primjene zakona."

Perić kaže i da bi trebalo provjeriti podatke o eventualnom posjedovanju drugih državljanstava i prebivališta i ostalim predsjedničkim kandidatima, na isti način kao što je to učinjeno sa Spajićem.

Ne postoje podaci koliko građana Crne Gore ima srpski pasoš.

Kada je Crna Gora, nakon sticanja nezavisnosti usvojila restriktivni Zakon o crnogorskom državljanstvu, Srbija je dodatno liberalizovala svoj Zakon, na osnovu kojeg je crnogorskim građanima koji se izjašnjavaju Srbima omogućeno dobijanje državljanstva Srbije.

Spajićev uspon

Pokret Evropa sad je saopštila da su čitavu potragu za Spajićevim državljanstvom pokrenuli DPS Mila Đukanovića i Demokratski front kako bi umanjili njegove šanse za uspjeh na predsjedničkim izborima.

Pojedina istraživanja pokazuju da Milojko Spajić ima visoku podršku zbog programa "Evropa sad" koji je sproveo kao ministar finansija u bivšoj Vladi Zdravka Krivokapića.

Programom "Evropa sad", po kojem je nazvana i politička partija, podignute su plate zaposlenima za oko 20 posto, prosječna plata je povećana sa 520 na 750 eura, a minimalna cijena rada sa 250 na 450 eura.

Spajić sada obećava i novi program prema kojem će prosječna plata biti 1000, a penzija 450 eura.

Predsjednički izbori su zakazani za 19. mart.