Apelacioni sud potvrdio rehabilitaciju Nikole Kalabića
Apelacioni sud u Beogradu potvrdio je rešenje Višeg suda u Valjevu kojim je usvojen zahtev za rehabilitaciju nekadašnjeg komandanta Gorske garde Jugoslovenske vojske u otadžbini Nikole Kalabića.
U saopštenju od petka, 19. maja, ovaj sud je naveo da je prvostepeni sud pravilno utvrdio da Kalabić nije sarađivao sa okupatorom i da je neosporno utvrđeno da ne postoji nijedan pisani dokument u kome se reguliše saradnja Kalabića sa nemačkom vojnom silom, te da je na osnovu svedoka istoričara, takođe, nesporno utvrđeno da je u novembru 1943. godine došlo do kontakta između Kalabića i Nemaca u selu Bujačić kod Valjeva.
"Tada je postignut Sporazum o obustavi neprijateljstava i zajedničkoj borbi protiv komunista u 13 Srezova Šumadije i Pomoravlja, ali je nemačka viša komanda za jugoistok 25. decembra 1943. godine odbila da produži taj Sporazum jer su ga četničke jedinice učestalo kršile", dodaje se u presudi.
Što se tiče razgovora Nikole Kalabića i njihovih saradnika sa nemačkim predstavnicima (najverovatnije 11. avgusta 1944. godine), kada je traženo oružje za borbu protiv komunista, o tome postoji jedna fotografija, koja je često osporavana u pogledu autentičnosti.
"Ali ova dva navedena događaja, prema iskazu svedoka, predstavljaju taktičke poteze koji ne mogu dovesti u pitanje generalno opredeljenje Jugoslovenske vojske u otadžbini, odnosno četničkog pokreta i Kalabića," ističe Apelacioni sud.
Prema navodima suda, odluke Državne komisije o Kalabiću imaju oblik administrativnog obrasca koji sadrži lične podatke o njemu, kao i opis navedenog zločina koji mu se stavlja na teret, ali nisu donete po određenoj formalnoj proceduri, odnosno da njihovom donošenju nije prethodio postupak u kom su izvođeni dokazi uz prisustvo optuženog i branioca.
"Iz navedenih razloga, prvostepeni sud je pravilno zaključio da su navedene odluke Državne komisije bile motivisane političkim i ideološkim razlozima", ocenio je Apelacioni sud.
Sud navodi i da je Kalabić bio lišen najelementarnijeg prava - "prava na život, kao i prava na imovinu, te su se stekli uslovi za njegovu rehabilitaciju".
Zahtev za rehabilitaciju je podnela njegova unuka Vesna Kalabić u martu 2012. godine. Održano je osam ročišta sa preko 400 strana dokumenata koji su izvedeni kao dokazi u toku postupka.
U aprilu 2017. godine doneto je prvostepeno rešenje Višeg suda u Valjevu kojim je Nikola Kalabić rehabilitovan. U maju 2018. godine Apelacioni sud u Beogradu na žalbu višeg javnog tužioca donosi rešenje kojim se ukida prvostepeno rešenje o rehabilitaciji i sve se vraća Višem sudu u Valjevu.
Više nevladinih organizacija i stranaka osudilo je prvostepenu odluku o rehabilitaciji Kalabića, uz ocenu da je reč o "osvedočenom ratnom zločincu i četničkom komandantu", kao i da bi njegova rehabilitacija aktivno podsticala istorijski revizionizam i negirala kolaboracionizam četničkih snaga sa Nemcima.
Nakon prve presude, mediji su preneli izjavu Vladana Pantića, potomka stradalih 67 civila u četničkom pokolju u Vraniću 20. decembra 1943, selu 30-ak kilometara udaljenom od Beograda. Kalabić je optužen da je naložio ovaj zločin. Pantić je kazao da je tada ubijeno deset članova njegove porodice.
Po njegovim rečima, četnici su sumnjičili meštane za veze sa partizanima. U masakru u 14 kuća četnici su, kako je naveo Pantić, poklali sve "od 87-godišnjeg starca do jednogodišnje bebe u kolevci". Samo je petoro meštana preživelo.
Kalabić je prema zvaničnoj istoriji izdao posleratnim, socijalističkim vlastima Dražu Mihailovića, koji se krio sve do 1946. kada je uhapšen kod Višegrada, a potom osuđen na smrt i streljan. Sam Kalabić je, prema dostupnim izvorima, 1946. godine izgubio život pod okolnostima koje još uvek nisu do kraja razjašnjene.
Kalabić, koji je pre rata bio geometar, najpre se pridružio četnicima Koste Pećanca dobivši čin vojvode. Sa njim se ubrzo razišao i pristupio Ravnogorskom pokretu Draže Mihailovića postavši komandant Gorske kraljeve garde, koja je optuživana za mnoge zločine.
U poslednjih desetak godina rehabilitovani su mnogi pripadnici četničkog pokreta, među njima i njihov komandant Dragoljub Draža Mihailović 2015. godine, koji je posle rata osuđen na smrt zbog ratnih zločina i saradnje sa fašističkim okupatorom.
Posledice revizije: Glorifikacija za četnike, zaborav za antifašiste
Polemika o rehabilitaciji Draže Mihailovića