Skoro 20 posto stanovnika koji žive u Crnoj Gori nije popisano, državna statistika kaže da je to uobičajeno

Više od 114.000 lica nije obuhvaćeno poslednjim popisom stanovništva u Crnoj Gori, što je preko 18 posto stanovnika.
To je rezultat istraživanja Društva statističara i demografa (DSD) Crne Gore, prema kojem nije popisano više od 62.000 crnogorskih državljana i skoro 52.000 stranaca.
Brojke su dobili upoređivanjem rezultata popisa i evidencije Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP).
Rezultati popisa sprovedenog krajem 2023. su objavljeni u oktobru 2024, kada je saopšteno da je u Crnoj Gori 623.633 stanovnika, od čega 46.878 stranih državljana.
U Upravi za statistiku (Monstat), koja je sprovela popis, analizu DSD smatraju "svjesnim manipulisanjem podacima i kontekstima", sa ciljem "izazivanja nepovjerenja javnosti u zvaničnu statistiku".
Oni su za Radio Slobodna Evropa (RSE) naveli da "popis nije isto što i administrativna evidencija", te da su "razlike među njima očekivane".
Što kažu iz EurostataIz Eurostata (Kancelarije za statistiku Evropske unije) nisu direktno odgovorili na upit RSE da li je u zemljama članicama uobičajeno da se rezultati popisa i registra policije toliko razlikuju i koji se limit nepodudarnosti može tolerisati.
Ali potvrđuju da se podaci u nekom registru mogu značajno razlikovati od rezultata popisa, pošto registri mogu imati greške zbog mijenjanja prebivališta evidentiranih a koji su u registru i na dan popisa.
Dodaju i da zemlje EU za popise stanovništva koriste različite izvore podataka - tradicionalne, kombinovane, zasnovane na registrima...
"Nijedna zemlja EU se ne oslanja isključivo na jedan registar za popis. Umjesto toga, kombinuju više registara, nakon čega slijedi proces 'čišćenja', kako bi se dobili podaci koje dostavljaju Eurostatu", piše u odgovoru te institucije.
"Skoro petina nepopisanih - veliko odstupanje"Iz struke upozoravaju da je riječ o značajnoj razlici u brojevima.
To što nije popisana skoro petina stanovništva može imati ozbiljne posljedice po javne politike i planiranje, kaže za RSE demograf Miroslav Doderović:
"Ne mogu se voditi javne politike bez dobrih statističkih baza, jer ćemo stalno imati situaciju da ne operišemo realnim podacima, nego pretpostavkama"
Kaže da se radi o velikom odstupanju:
"Da je odstupanje jedan ili dva odsto, i to bi bilo značajno. To što se približavamo otprilike 20 posto nepopisanih - u ekspertskom poimanju to je veliko odstupanje".
On pojašnjava da je stanovništvo istovremeno 'proizvođač i potrošač', te da nije isto ako se koristi podatak od 630.000 ili 750.000 stanovnika:
"Potpuno su drukčiji i ekonomski i finansijski rezultati, što problematizuje sve rezultate koji se objavljuju. Treba pokušati 'približiti' ta dva broja".
Nepopisani svaki deseti državljanin i svaki drugi stranacU analizi DSD-a se navodi da je nepopisan svaki deseti crnogorski državljanim sa prebivalištem i svaki drugi stranac sa odobrenim boravkom.
Navode da je na datum popisa u evidenciji MUP-a 781.772 lica imalo prebivalište ili boravak u Crnoj Gori.
Popisom je, dodaju, obuhvaćeno njih 673.203, od čega su 5.553 bili dvostruko popisani, stranci koji ne ispunjavaju kriterijum boravka ili druga lica.
"To znači da je više od 114.000 osoba ostalo izvan demografske slike države, od čega su 62.566 državljani Crne Gore", kaže za RSE Gordana Radojević, predsjednica DSD i bivša direktorica Monstata.
Među njima su, kaže, i oni koji imaju prebivalište u Crnoj Gori, ali su fizički odsutni iz zemlje i nemaju člana domaćinstva koji bi mogao dati podatke u njihovo ime.
Tu spadaju, objašnjava, i lica koja su u Crnoj Gori, ali koje popisivači nisu zatekli u stanu i oni koji nisu željeli učestvovati u popisu.
Istraživanje je pokazalo i da je popisom obuhvaćeno samo polovina stranaca koji su registrovani u MUP-u.
U toj evidenciji je bilo blizu 99.000 stranih državljana sa legalnim boravkom, od čega je popisano manje od 49.000, navodi se u analizi DSD-a. Najdrastičniji podaci, kako se navodi, vezani su za državljane Rusije, Turske i Srbije.
Monstat: Neupitna validnost rezultata popisaPopis je sproveden po međunarodnim metodološkim standardima, a razlike između njegovih rezultata i administrativnih evidencija su uobičajene i prihvaćene u statistici, kako u Crnoj Gori, tako i u državama EU.
To je odgovor Uprave za statistiku (Monstat) na upit RSE - koliko podaci o nepopisanima utiču na validnost rezultata popisa.
O razlozima za preko 62.000 nepopisanih državljana sa prebivalištem u Crnoj Gori, iz Monstata kažu da prijavljeno prebivalište ne znači i stvarnu prisutnost stanovnika, niti nužno da imaju uobičajeno mjesto stanovanja u Crnoj Gori.
Slično je, kažu, i kada je riječ o razlozima nepopisivanja preko 50.000 stranaca.
Prema njihovim riječima, dozvola za boravak ne znači da je stranac fizički prisutan i nastanjen u Crnoj Gori, niti da tu planira boraviti najmanje godinu dana.
Iz Monstata navode i da je nesporno da u registrima ima više stanovnika zbog neodjavljivanja emigranata ili drugih razloga, ali da registar MUP-a ne može biti "jedan na jedan" izvor podataka za popis.

"Registri su okvir za statistiku, a ne i demografsku realnost", kažu u Monstatu.
I u Društvu statističara i demografa potvrđuju da je uobičajeno da postoji postotak nepopisanog stanovništva, ali da, ukoliko on prevazilazi statistički važne procente, treba koristiti kombinovane metode da bi se došlo do ažurne demografske slike.
Radojević navodi primjer Zavoda za statistiku Srbije, koji je nakon završenog popisa 2022. godine ukrstio rezultate sa registrima MUP-a i ostalih institucija i utvrdio je da je u toj državi nepopisano oko 218.000 hiljada lica.
Uticaj statistike na javne politikeRSE je poslao upit Vladi kako popisna statistika utiče na njene politike i strategije u oblasti ekonomije i demografije, posebno s obzirom na broj nepopisanih.
Iz Vlade nisu odgovorili.
Iz Ministarstva socijalnog staranja, brige o porodici i demografije su kazali da koriste podatke Monstata, ta da navedene razlike ne ometaju njihov rad.
"Naprotiv, one potvrđuju potrebu za dubljom analizom migracija i dinamike stanovništva, i dodatno nas podstiču na saradnju sa svim institucijama koje se bave prikupljanjem i obradom podataka", kažu iz Ministarstva.
Poslednji podaci MUP-a iz jula 2025.pokazuju da u Crnoj Gori sa odobrenim boravkom živi preko 97.000 stranaca.
Najbrojniji među njima su državljani Srbije - oko 24.000, Rusije - oko 21.000 i Turske - oko 13.000.