«Мин сезнең әниегез түгел»: Ирен җирләде дә, 3 баласын кайнанасына калдырып, китеп югалды
Кояшлы июль иртәсе иде. Авыл зираты яныннан тын гына халык таралышты. 3 сабый, әниләренең итәгенә ябышып, авылга таба атлады. Исмегөлнең дөньясы асты өскә килде. Бүген аның яраткан Назирын җирләделәр. Алар бик бәхетле гаилә иде, тик, Назир 33 яшендә кичен ятты да иртән тормады… Аның шул көнне үк җирләп тә куйдылар.
30 яшьлек Исмегөл акылдан шашкан кебек булды…
Авылдашлар, күз яшьләренә буылып, тын гына тезелешеп баскан. Җиргә иң соңгы тапкыр төшерелгән кара капка – Назир өчен. Аның янында – ак яулыгын чишмичә, җирне тырнап елаган хатыны – Исмегөл. «Нигә мине калдырып киттең, Назир?» – дип акырды ул. Аны ишетеп, хәтта агачлар да тетрәнде шикелле.
Иң куркынычы – Исмегөлнең күзләрендә киләчәк күренми иде.
Өч бала – берсе 7 яшендә, икенчесенә – 4, иң кечесенә әле 2 генә – әниләренең елавын алар тын гына карап тора. Сабыйлар никтер еламады. Алар берни аңламады да кебек. Балалар әниләрен юатмакчы булып кулларын сузды, тик Исмегөл аларны сизми дә иде.
«Сезне кем карар, балаларым?.. Мин ничек яшим?» – дип өзгәләнде ул.
Төне буе күзенә йокы кермәде. Караватында ятып, түшәмгә карап уйланды – тормыш бетте. Иртәгәсе көнне, таң белән, балаларын кайнанасына илтеп куйды. «Гафу ит, әнкәй… Мин булдыра алмыйм. Мин югалдым…» – диде ул күңеленнән генә.
Ул озак кына кайнанасының күзләренә карап торды. Кайнана исә сүзсез генә күз яшьләрен сөртте.
Исмегөл станциягә барып, беренче электричкага утырды. Кая баруын үзе дә белми иде. Аның күңеле тик бер нәрсә теләде – югалу. Авыл халкы аптырашта калды. Кайберәүләр ачуланды, кайберәүләр кызганды.
«Балаларын ташлап киткән хатын!» – диде күршедәге хатын.
«Ул акылдан язган инде, мескен», – диде икенчесе.
Шулай итеп, Исмегөл югалды. 10 ел буе авыл аның исемен ишетмәде.
Ул җир читенә – Сахалиның бер авылына барып чыккан. Беркемгә дә үзенең кем икәнен сөйләмәгән. Исемен дә үзгәрткән. Ул Гуль гына булып калган.
Эшләде. Бөтен көчен биреп эшләде, онытылыр өчен бер минут та тик тормады. Шундагы ир-атка йортка керде. Ул ир аны кызганып алды – сөйкемле, әмма күзләрендә тирән кайгы булган хатынны Сахалин егете үз итте.
Гуль бик эшчән, дәшми-тынмый яшәде. Әмма күңелендә – мәңгелек тынсызлык. Иртән торып эшкә китә, кичен – пешерә, юа, тик йокларга ятканда үксеп елый иде.
Ул балаларын сагынды. Тик кайтырлык көче булмады. Вакыт үтте. Еллар бер-бер артлы акты. 15 ел дигәндә, Исмегөл картаеп, таушалып бетте. Яңа ире аннан туйды, рәте калмаган Гульны куып чыгарды.
«Минем үлгәнче авылны күрәсем килә…» – диде Исмегөл беркөнне. Җылы киемнәрен киеп, соңгы көчен җыеп, юлга чыкты. Ул авылына кайтып кергәндә, яз башы иде. Урамда беркем дә танымады аны. Ул гүя шәүлә кебек иде.
Таякка таянып, авыл читендәге ташландык йортка керде, шунда төн кунды.
Икенче көнне авылда хәбәр таралды: «Исмегөл кайткан…» Күпләр ышанмады. «Ни йөзе белән?» – дип пышылдашты халык.
Балалары ул вакытта инде зур иде. Иң олысы армиядән кайткан. Алар әниләрен күрергә килделәр, тик ишек алдында туктап калдылар. «Сезгә нәрсә кирәк?» – дип сорады Исмегөл, тавышы коры иде.
«Без... синең балаларың...» – дип авыр сулады улы.
Исмегөл тын калды. Бераздан: «Мин сезнең әниегез түгел», – диде хатын. Ул аларны кертмәде. Йөрәге сыкранды, әмма ул үзен гафу итәргә дә, яратылырга да лаек түгел дип санады.
Балалар китте. Исмегөл исә йортта ялгыз калды. Кешеләр белән аралашмады. Ул көннәр буе тәрәзәдән карап утырды. Иртән – кояшка, кич – айга. Аның яше бара, күзләре күрмәс булды.
Тик хәтере үтә үткен – һәр мизгелне хәтерләде: Назирны, балаларның тавышын, кайнанасының кулларын…
Ялгызлыгы белән дуслашкан иде ул. Тик төннәр – иң авыры булды. Яшен суккан агач кебек – янган, әмма тере. Шул халәттә гомер итте. Кешеләр аның янына сирәк килде. Беренче елларда ярдәм итеп йөрүчеләр дә соңрак онытты.
Тик бер кыз бала – күрше авылдан килгән китапханәче – аңа кайвакыт укырга китаплар китерә торган булды. Ул гына Исмегөлнең күзләрендәге тирән сагышны аңлый алды.
«Гафу итмәделәр…» – диде ул беркөнне кызга. «Ә сез үзегезне гафу итә алдыгызмы?» – дип сорады кыз.
Исмегөл елап җибәрде. Шул көннән соң инде кыз да килмәде.
Шулай итеп, еллар тагын үтте. 80, 85, 90… Исмегөл 94 яшендә, көзге төндә, тәрәзә янында утырган килеш, тын гына китеп барды. Аның үлемен күрше малае иртән күрде. Ул тәрәзәгә карап каткан иде.
Авыл зиратында Назир янәшәсендә, кечкенә таш астында Исмегөл дә тын гына ята хәзер. Аның тормышы – ялгызлыктан үрелгән олы сабак...