"Верас оьшу – таксист елахь а, зуда ма юй иза, цунах жоп дала деза»
Ацаев Бека
Муха беш ю шен болх Нохчийчуьра зударийн такси
Нохчийчуьрчу зударшна лерина «Мехкарий» такси юкъаелира стохка бIаьста. Совдегаралла а, инновацеш а шоръян коьллина йолу Заед Шайхан фонд яра оцу проектана ахчанца бух биллинарг. Пхи машен яра юьхьанца таксопаркехь. Ткъа тахана яц йиъ бен – хала ду зеделларг долу зударий-машенлелорхой каро.
Дов а до, баркалла а олу
Интернетехула зударшца тасаделлачу къамело яьккхира ша керлачу новкъа, боху таксопаркан директора Цакаева Мадинас. Цуьнан шен а нисделлера цкъа зудчуьнца-таксистаца дIасаяхар: вуно атта ду ишта.
" Эвххьаза дIасалелийла дара сан зудчуьнца, муьлххачу а хенахь, сайна луъуче. Дац иза божарий-таксисташ вон бу бохург. Луларчу мехкашкахь а гинера суна зударий-таксисташ. Со зен йолаелира и агIо, дагадеара Нохчийчохь а схьаелла зударийн таксопарк. Интернетехула ас юкъарло лелочу зударшк а хаьттира ас, цара къобалбира сан некъ», - дагалоьцу Мадинас.
Делахь а атта дацара махкахойн кхетам карчо! «Муха, таксист-зудий?!» - цецбуьйлура нах.
«Юьхьанца реза цахилларш буьйлабелира тхан такси шайна еха, цуьнца дIасалела», - дагалоьцу зудчо.
"Тхо аьшнаш дечех вара цхьа стаг. Цо цкъа шен зудчунна кхайкхира тхан такси. Оцу дийнахь дуьйна тхоьга бен дIасалелайойтуш а яц иза! ТIаьхьо ша телефон а тоьхна, тхо шена къинтIера а дехира цо. Иза дац, тхо массара а къобалдо бохург – зударий-таксисташ кест-кеста бо емал», - леткъа Мадина.
«Мехкарийн» клиентех дукхаберш шайгарчу динан кхетамца доьзна боьршачу нахаца машена чохь дIасалела лууш боцу зударий бу. Цундела олийла дац и таксопарк конкуренцехь ю кхечу компанешца.
Кхузахь таксин мах а бу Нохчийчохь кхечу таксин берриг: машен тIекхайкхарх – 60 сом, некъах – 15сом/километр, хьалхара 3 километр - маьхза.
Таксопаркан директор реза ю шен проекто финансийн агIор бохьучу пайдана а. Делахь а, шен коьрталазам а бу компанин – хала ду зударий-машенлелорхой лаха.
"Хала ду машен тоъал дика лелош болу зударий каро. Кхин цхьа хIума а ду – хIора таксистах-зудчух жоп луш волу верас а хила веза. Зуда - зуда ма юй, цунах жоп дала деза. Ишта бен оха балха а ца оьцу зударий. Нисло, хьалха такси а лелийна, цхьаьнхьа гIуда шайна тIехьарчийнарш я низамехь таIзарш лайнарш», - дуьйцу Цакаевас.
Машенлелорхой-зударий кIезиг бу ала дац шен, амма оьшшу хаарш дерш дефицитехь бу, элира «Мехкарийн» директоро.
«Тхан такси чу бегашийна а ховша йиш яц божарийн!»
ВорхI бутт бу 42 шо долу Зарина компанехь таксилелорхо йолу.
Балханна реза ю иза, амма бу цхьа лазам – хан ца тоьу шен доьзалца яккха. «Таксица болх бан хала ду, шу кхета-кх, Iуьйранна арайолу, буса чуйогIу», - боху цо. ХIетте а реза ю Зарина «Мехкарий» паркерчу шен балханна.
«Массара а баркалла олу, хеза кест-кеста, «мел дика ду хIара такси йолуш». Некъа тIехь машенлелорхоша-божарша ларам а бо. Хийла хуьлу, уллехь йоьдучу машенан кор охьа а дохуьйтий: «Дела реза хуьлда хьуна!» - олуш. Цхьаволучо тхан машенан сурт а доккхий, ша чувахча, зудчунна гойту, хоуьйту цуьнга, хIинцачул тIаьхьа иза тхан таксешца бен лелар йоцийла», - йоьлуш дуьйцу Заретас.
Цо бахарехь, божарша а туху таксопарке телефон, цара шаьш кхойкху шайн йижаршна, зударшна такси.
"Мароша дукха етта телефонаш. КIенташа а кхойкху шаьш тIехьийзачу мехкаршна тхан машенаш. Тхоьгахула шайн беза-бевзачу зударшна совгIаташ дIадохьуьйтурш а бу дукха. Шекбуьйлурш а хуьлу, оха беккъа зударий бен дIаса ца лелабо бохучух. Амма тхан такси чу бегашийна а ховша йиш яц божарийн!» - боху зудчо.
«Божарий къинхетаме хуьлу некъаш тIехь»
Индирас, такси лелаен 12 шо ду. «Мехкарий» компане иза еана бац ши бутт бен. Цунна новкъа ду таксопаркана белхалой ца карош – такси кхойкхурш дукха бу, ткъа паркан йиш ца хуьлу хIоранна тIаьхьа машен хьажо.
«Ши бутт баьлла ас болхбен, ала ду – вуно дукха бу тхо оьшу зударий. Халахета тхаьш кIезиг долуш. Оцу бахьаница тхан такси 40 минотехь ларъян езаш а хуьлу клиентийн кест-кеста. Хийрачу божарийн таксешна чухийша ма ца лаьий царна!» - дуьйцу Индирас.
Белхалой-зударий ца тоьура аьлла, белхан низам малдан йиш яц паркехь.
«Тхан клиенташца дукха хьолехь церан бераш а хуьлу. Нисло зудабер школе дигахьара я цIадаладахьара олурш а. Цундела тхан компанера муьлхха а машенлелорхо 100% профессионал хила еза», - боху Индирас.
Зуда-машенлелорхо массо а божаршна ца тов – кура къамел дийраш а Iиттало некъаш тIехь.
"Зудчунна-такстстна мелла а хала ду лела, тхо цадезарш а нисло. Ас Москвахь а бина болх. Тамаше хета суна цхьа хIума - божарийн оьгIазалла. Хьайн яха ма-еззара дIайоьдуш хуьлу хьо некъаца, хьелашка хьожжий, машенал хьалхайолу – эццахь дог детIа боршачу стеган –хьоьца некъ къовса волало иза. Стенна? Со а яц, цуьнан йоллу бакъо а йолуш, шофер?!» - къадабо Индирас шен лазам.
ХIан-хIа, ца боху зудчо массо а боьрша стаг-машенлелорхо ву вон. Дукхаболу божарий къинхетаме хуьлу, ларамбо шега ша зуда хиларна, дуьйцу цо. Масала, Нохчийчохь, орцан стогарш а латабой, хьо соццушехь, тIебогIу божарий, кийча хуьлу накъосталла дан, оцу маьIанехь махках дозалла а до цо.
«Нохчийчуьрчу оцу гIиллакхах йоккхаеш йисина со, аьттехьа а дац иштаниг Москвахь», - боху Индирас.