Новости за 26.03.2023

د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور پښتین په کابل کې د افغان مېرمنو له ننني لاریون څخه ملاتړ کړی او له نورو یې هم غوښتنه کړې چې د دوی غږ دې بدرګه کړي.  پښتین پر خپله فېسبوک پاڼه لیکلي، افغان مېرمنې پیاوړې دي او ټول یې باید ملاتړ وکړي چې دوی ته د زده کړو حق ورکړل شي. نن د کابل په پل سرخ سیمه کې یو شمېر مېرمنو لاریون وکړ او په دې لاریون کې یې د نجونو لپاره د ښوونځيو او پوهنتونونو د پرانیستلو غوښتنه وکړه. خو د دې لاریون ځینو ګډونوالو ازادي راډيو ته وویل، طالبانو یې په تاوتریخوالي د لاریون مخه ونیوله... Читать дальше...

د عوامي نیشنل ګوند یو مخکښ مشر سردار حسین بابک وايي، دولت باید تر دې ډول پرېکړو مخکې هغه عوامل په پام کې ونیسي چې له کبله یې خلک د بې کورۍ او کډوالۍ ژوند ته اړ کېږي.

د افغانستان تاریخ پوه، د پوهنتون استاد، فرهنګي او ټولنیز فعال غلام محمد محمدي د شنبې په ورځ د ۶۹ کلونو په عمر په کابل کې ومړ. د ښاغلي محمدي وراره صابر ګلزار کنکویي د یوه لنډ غږیز پیغام له لارې ازادي راډیو ته د نوموړي د مړینې خبر تایید کړ. د یاد لیکوال یو نېږدې خپل عبداللطیف اصالت، ازادي راډيو ته وویل: "په اويايمه لسیزه کې د یو راکټ د لګېدو له امله استاد زخمي شو، څو ځلې یې جراحي عملیاتونه وکړل او د عمر په وروستیو کې د سرطان په ناروغۍ اخته شوی و او ورسره لاس او ګرېوان و، خو بیا یې هم له مبارزې... Читать дальше...

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونه وايي، د یو شمېر شرکتونو خاوندان او ملي سوداګر د روژې په میاشت کې اړمنو کسانو ته خپلې مرستې په انفرادي ډول وېشي. زینب د کابل ښار د ۱۶مې ناحیې اوسېدونکې او د څلور کسیزې کورنۍ سرپرسته ده. نوموړې ازادي راډیو ته وویل چې خاوند یې روږدی او ماشومان یې واړه دي، سره له دې چې ناروغه ده، خو باید کار وکړي ځکه اقتصادي ستونزو سره مخ ده. هغې زیاته کړه: "پیشلمي لپاره خو ولاکه څه پیدا کېږي. تېر کال نه پوهېږم چې لوی اختر و که کمکی اختر، المپیک سره، ملي بس څلورلارې سره یې... Читать дальше...

په افغانستان کې ماشومانو نه د ملګرو ملتونو د سازمان د ملاتړ صندوق یونېسف د ښوونې او روزنې مشره وايي، له تېرو دوو یا هم درېیو کلو راهیسې ډېری افغان ماشومان ښوونځیو ته نه‌دي تللي. ډیوه د هلمند اوسېدونکې او د یوولسم ټولګي زده‌کوونکې ده. هغه وايي، غوښتل یې له ښوونځي وروسته په پوځي برخه کې لوړې زده‌کړې وکړي او خپلو هیلو ته ورسېږي، خو اوس ورته هر څه بې‌برخلیکه او نا معلوم برېښي. هغې زیاتوي: "زه خپله چې راتلونکې ته ګورم، ډېره وېره کې یم. هسې نه همداسې په کور پاتې شم. ډېرې نجونې په کور دي، خو د دوی... Читать дальше...

په افغانستان کې يو شمېر هنرمندان او انځورګران وايي چې د طالبانو په بیا ځلي واکمنېدو سره د دوی انځورونو پلور کم شوی او دې له امله یې خپلې ګالریانې تړلي او اوس وزګار دي. انځورګر بهرنګ اتي، چې په کابل او هرات کې یې هنري فعالیتونه درلودل وايي، اوسمهال په افغانستان کې د هنر وضعیت ښه نه دی او هنرمندان نه شي کولای چې هنري فعالیتونه ولري او له دې لارې عاید تر لاسه کړي. نوموړي ازادي راډیو ته وویل: "د جمهوریت پر مهال د انځورونو خرڅلاو ښه و. موږ یوه ګالري درلوده، یا مو فرمایشونه درلودل، یا به موږ انځورونه پلورل. Читать дальше...

یو شمېر ښځو نن د افغانستان په پلازمېنې کابل کې د نجونو پر مخ د ښوونځيو او پوهنتونو د دروازو د تړل کېدو په غبرګون اعتراض وکړ. دا اعتراض چې د ښځو د سیاسي مشارکت شبکې له خوا و چې اعتراض کوونکو ښځو د زده کړو او کار د حق غوښتنه کوله. د اعتراض کوونکو له ډلې مومنې افتخاري په دې اړه ازادي راډیو ته وویل: "نږدې دوه کاله وشول چې افغانستان کې د ښځو برخلیک او راتلونکی یرغمل شوی او موږ له ټولنې څخه په بشپړه توګه لرې شوې یو. په معیاري تعلیمي نصاب زده کړې زمونږ حق دی، نه یوازې د هلکانو بلکې د نجونو حق هم دی،... Читать дальше...

د کابل ځينې اوسېدونکي وايي، په روانه روژه کې د خوراکي توکو بیې لوړې شوې دي. هممهاله لیدل کېږي چې یو شمېر سوداګر او دوکانداران د توکو لپاره د طالبانو د ټاکل شویو نرخونو هم سرغړونه کوي. نور په راپور کې:

تر اوسه د نړۍ یوه هېواد هم د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی. په هغو هېوادونو پاکستان، ترکیه، قطر او چین هم شامل دي چې په افغانستان کې فعال ډېپلوماټیک ماموریتونه لري.

په افغانستان کې د یونېسف د زده کړو د برخې مشرې ویلي چې لا هم د طالبانو حکومت دوی ته روښانه نه دي ویلي چې کله به له شپږم ټولګي پورته د ښوونځیو او دغه شان د پوهنتونونو دروازې د نجونو پر مخ پرانېزي. زموږ همکار مرسلین ارسلا پر همدی موضوع له یوې ښوونکې نجلا غفورزۍ سره مرکه کړې او په پیل کې یې ترې پوښتلي، اوس چې نږدې دوه کلونه د نجونو د ښوونځيو له تړل کېدو تېرېږي، په دې اړه د طالبانو حکومت دلایل تر کومه دوی ته د منلو دي؟ د دې مرکې د اورېدو لپاره لاندې لېنک کېکاږئ:

ه کابل کې یو شمېر معترضو ښځو د 'زده کړو، کار، ازادي' شعارونه ورکړل.

د اوکراین پوځ نن یکشنبه ویلي چې د روسیې پوځي عملیات پر باخموت ښار او د اوکراین د ختیځ پر نورو سیمو متمرکز دي. د اوکراین د لوی درستیز دفتر وايي، د دوی ځواکونو په باخموت کې چې روسیه یې له میاشتو راهیسې د محاصرې هڅه کوي، پر خپلو سنګرونو ولکې ټینګولو ته دوام ورکړی دی. د اوکراین یوه وتلي قوماندان روانه اوونۍ ویلي چې په باخموت کې وضعیت باثبات شوی دی. د لوی درستیز دفتر وايي، روسیې د دونیڅک په لیمن، مارینکا او افدییفکا کې هم حملې کړې دي. د کییف په وینا، روسي ځواکونه د خرسون او زاپوریژیا په مربوطاتو کې دفاعي اقدامات کوي. Читать дальше...

ټاکل شوې چې نن افغانستان او پاکستان د ۳ شل اوریزو سیالیو د لوبلړۍ دویمه سیالي ترسره کړي. دغه سیالي به د کابل پر وخت تر ماښام وروسته ۸:۳۰ بجې پیل شي. پاکستان یو وار بیا تر لوبې څو ساعته مخکې خپله ۱۱- کسیزه لوبډله کړه چې، یو بدلون یې پکې راوستی. په اعلان شوې لوبډله کې به محمدنواز د فهیم اشرف پر ځای لوبه وکړي. د پاکستانۍ لوبډلې په یولسو کسانو کې صایم ایوب، محمدحارث، عبدالله شفیق، طیب طاهر، اعظم خان، شاداب خان، عماد وسیم، محمدنواز، نسیم شاه، زمان خان او احسان الله شامل دي. یادې لوبډلې خپله... Читать дальше...

بې وزلي ګڼ شمېر ماشومان اړ کړي څو د کسب زده کولو لپاره ښوونځي پرېږدي. په بامیان کې د موټرو ترمیمولو د یوې کارخونې مالک وایي، د تېرو کلونو په پرتله سږ کال د هغو ماشومانو شمېر زیات شوی چې د کسب زده کولو لپاره ورځي. نور جزیات په دې راپور کې:

ولسمشر عارف علوي د مارچ پر ۲۴مه وزیراعظم ته لیک واستاوه او پکې یې ورڅخه وغوښتل چې په پنجاب او خیبر پښتونخوا کې دې انتخابات وکړي. ولسمشر په لیک کې وزیراعظم ته سپارښتنه کړې چې له انتخاباتي کمېشن سره دې مرسته وکړي چې انتخابات وشي او د سپريم کورټ پرېکړه عملي شي.

د ترکیې د مهاجرت عمومي اداره وايي چې نږدې ۶۰۰ تنه افغانان یې، چې دغه هېواد ته په غیرقانوني ډول ورغلي وو، له خپلې خاورې ایستلي دي. دې ادارې تېره شپه وویل، په وروستۍ یوه اوونۍ کې یې ټولټال ۲۰۱۸ غیرقانوني کډوال له خپل هېواده ایستلي چې د هغو په منځ کې ۵۹۸ تنه یې افغانان دي. ترکي د خپل هېواد د مهاجرت د عمومي ادارې پر اساس راپور ورکړی چې ترک پولیسو د مارچ له ۱۷ تر ۲۳ پورې په خپله خاوره کې ۲۵۲۷ غیرقانوني کډوال نیولي دي.

په جوزجان کې د طالبانو امنیتي مسوولان وايي چې په شبرغان ښار کې یې د داعش ډلې د ماین جوړولو یوه فابریکه کشف کړې ده. د جوزجان لپاره د طالبانو د امنیه قوماندان سرپرست قاري شاه محمود احمدي باختر خبري اژانس ته ویلي، ځواکونو یې د استخباراتي ځواکونو په همکارۍ د شبرغان په سخي اباد سیمه کې د داعش د ماینونو د دغه مرکز د کشف په ترڅ کې د انتحاري حملو واسکټ، مقناطیسي او لاسي بمونه او نور وسایل هم موندلي دي. په خبر کې نه دي ویل شوي چې ایا په دې تړاو څوک نیول شوي او که نه. طالبانو تر دې وړاندې په ځلونو ویلي... Читать дальше...

د کورمې د پاړه چینار بازار دوکاندرانو د بجلۍ د نه شتوالي پرضد احتجاج کړی دی. دوی د مارچ پر ۲۴مه د مظاهرې پر مهال تر څه وخت پورې د پاړه چینار بازار تړلی وو او پر مرکزي لاره یې ټایرونه وسوځول. د پاړه چينار د تاجرانو د اتحاديې یو مشر حاجي امداد حسین مشال راډيو ته وويل، که د بجلۍ ورکړې غوښتنه یې و نه منل شوه نو د راتلونکې جمعې پر ورځ بیا احتجاج کوي. دی وايي، د برېښنا نه شتون له کبله په روژه کې د دوکاندارانو کاروبار اغېزمنېږي. پاړه چینار بازار د کورمې لوی سوداګریز مرکز دی چې پکې شاوخوا ۶،۰۰۰ دوکانونه دي. Читать дальше...

ټولنیز فعالان د افغانستان د کرکټ بورډ دا اقدام ستايي چې له پاکستان سره یې په خپل کوربه توب د سیالیو جام کې له وطنۍ غالۍ او لاجوردو جوړې شوې جایزې چمتو کړي دي. یو شمېر ټولنیز فعالان او فرهنګیان د افغانستان د کرکټ بورډ دا اقدام ستايي، چې په خپل کوربه توب د پاکستان له لوبډلې سره سیالیو کې یې، د لوبې جام او غوره لوبغاړو لپاره جوړې شوې جایزو له افغاني غالۍ او د افغانستان د لاجوردو له ډبرې جوړې کړې دي. د افغانستان کرکټ بورډ پرون په دې اړه په خپله رسمي فیسبوکپاڼه کې لیکلي: "لاجورد هغه قیمتي ډبره ده... Читать дальше...

د بلوچستان پولیسو هم لا د تازه ګرفتاریو په اړه رسماً څه نه دي ویلي. حکومت ویلي چې د حق غوښتنې غورځنګ "اييني غوښتنې" مني خو نيول شويو کسانو قانون مات کړی نو ځکه به ورسره د قانون له مخې چلند کوي.

د کابل ښار یو شمېر خیاطان وایي، د تېرو کلونو په پر تله سږ کال روژه کې د دوی کارونه ډېر پیکه دي. د معروف شل کاله وشول، چې د کابل په کارته پروان سیمه کې د نارینه وو د جامو ګنډلو یا خیاطۍ دوکان لري. دی وایي، پخوا یې د روژې په میاشت کې کارونه ډېر ښه وو، روژه کې به دوی ان پوره میاشت کور ته نه تلل او شپه ورځ به یې دوکان کې جامې ګڼدلې، خو په خبره یې سږنۍ روژه یې کار ډېر سوړ دی. ده ازادي راډيو ته په خبرو کې وویل: "د موږ کارونو ډېر کش درلوده. نوروز او اخترونو کې به مو کارونه بېخي ډېر وو، دومره به ډېر... Читать дальше...

د روسیې لپاره د جنګېدونکې واګنر خصوصي کمپنۍ ريیس اعلان وکړ چې تر ۵ زره ډېر مجرمان یې د اوکراین په جګړه کې له ګډون کولو وروسته د تل لپاره له حبسه بخښلي دي. د دې ملېشه خصوصي ډلې ريیس بوګني پریګوژین، چې په وروستیو کې له بندیانو څخه د ناوړه استفادې په خاطر له نیوکو سره مخامخ شوی و، پرون شنبې په یوه ویډیو کې وویل، تر ۵ زره ډېرو بندیانو، چې له دغه شرکت سره د قرارداد پر اساس د اوکراین جګړې ته تللي وو، په جګړه کې د ټاکلې مودې له تیرولو وروسته بخښل شوي او خوشې شوي دي.

د امریکا په مي سي سي پي کې پرون شنبې ماښام په توپان کې لږترلږه ۲۳ کسان مړه او لسګونه نور ژوبل شوي دي. د امریکا د ناببره پېښو ادارې وايي چې توپان، چې سرعت یې په ساعت کې شاوخوا سل مایله و، ډېر مالي تاوانونه هم اړولي دي. اندېښنه ده چې ممکن ګڼ نور کسان به تر نړېدلو ودانیو او کنډوالو لاندې ایسار وي.

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین وايي، هېواد یې خپلې تاکتیکي اټومي وسلې په ګاونډي بېلاروس کې ځای پر ځای کوي. پوتین پرون شنبه وویل، د ده بېلاروسي ساري الکساندر لوکاشنکو ډېره موده پخوا ورڅخه غوښتي وو چې خپلې تاکتیکي اټومي وسلې په بېلاروس کې ځای پر ځای کړي. بېلاروس له پولنډ سره، چې د ناټو غړی دی، ګاونډی دی.

هلته د پنجاب نګران حکومت د صوبې په مرکز لاهور کې د "ترهګرۍ" امکان په اړه خبرداری ورکړی دی او ویلي یې دي چې د ولسي غونډو او جلسو پر مهال د ناامنۍ مخنیوي لپاره یې په هغه ښار کې امنیتي اقدامات کړي دي.