Жемкорлукка каршы күрөш, кылтакка түшкөн кеңешчилер
Президенттин Баткен облусундагы өкүлүнүн кеңешчиси көмүр казуучу ишкананын жетекчисинен "200 миң доллар пара талап кылган" деп атайын кызмат тарабынан кармалып, камакка алынды.
Кыргызстанда буга чейин дагы ар кайсы аткаминерлердин кеңешчилери ири суммада пара менен кармалган учурлар болгон.
Ноябрдын башында президент Жапаров Кыргызстанда коррупция 90% жоюлуп, жемкорлуктан түшкөн каражат менен бюджет көбөйүп жатканын билдирген.
"Кеңешчимдин жосуну таң калтырды"
Өткөн апта соңуңда президенттин Баткен облусундагы өкүлүнүн кеңешчиси Талантбек Мамытов "ишкерден 200 миң АКШ долларын опузалап талап кылганы үчүн" УКМК тарабынан кармалганы белгилүү болду.
Атайын кызмат тараткан маалыматта ал көмүр казуучу ишкананын башкы директорунан пара алып жаткан жеринен кармалганы айтылды. Бул окуядан көп өтпөй президенттин Баткен облусундагы өкүлү Абдикарим Алимбаев видео кайрылуу жасап, өзү бул окуяга тиешеси жоктугун, пара алган кеңешчисинен муну күтпөгөнүн билдирди.
"Бул маалымат мен үчүн аябай жагымсыз болду. Мамлекетибизде акыркы убактарда коррупцияга каршы катуу чаралар көрүлүп жатканына карабай, Мамытовдун бул жолго барганы мени таң калтырды. Мен аны менен акыркы бир жарым жылдан бери чогуу иштеп келдим, бирок иш учурунда анын мыйзамсыз иш-аракеттерин же терс жактарын байкаган эмесмин. Бул ишке кимдин, кандай тиешеси бар, муну укук коргоо органдары тергөө учурунда аныктап, укуктук баа берет. Баарыбыз мыйзам алдында бирдейбиз", - деди Алимбаев.
Талантбек Мамытов 2020-жылы өткөн парламенттик шайлоодо "Мекенчил" партиясы менен катышкан. Соцтармактардагы баракчаларында ошол кездеги партия лидери, азыркы президент Садыр Жапаровдун колдогон билдирүүлөрдү жазып келген.
Анын жубайы Гүлзара Абдимомун кызы Фейсбуктагы баракчасы аркылуу өлкө жетекчилерине кайрылып, күйөөсү жалган жалаага кабылганын айтып чыкты:
"Биздин үй-бүлө канчалык жөнөкөй экенин эл билет! Биз ошол жөнөкөй жашообузга шүгүр кылган, азга канаат, жокко сабыр кылган үй-бүлөбүз. Эч качан колубуз жетпеген жашоону кыялданган эмеспиз! Мен жубайы катары анын бизге адал тамак алып келүүсүн айтып тургам жана ишенгем! Аллах бизге бул сыноону бериптир, башыбыздан өткөрүп жатабыз. Бир жамандыктын артында эки жакшылык бар дейт, бул жакшылыктан үмүтүбүз чоң. Мүмкүн, Талант себепкер болуп, көптөгөн мыйзамсыз иштердин бети ачылат".
Кыргызстанда ири суммада пара алып кармалган ар кайсы аткаминерлердин кеңешчилери пара алууга же кызмат абалынан пайдаланып, мыйзамсыз иштерге барганы тууралуу буга чейин бир нече фактылар ачыкка чыккан.
Быйыл апрель айында Ош шаарынын мэри Бактыбек Жетигеновдун кеңешчиси Муктарбек Зулпукаров иштен алынган.
Шаардык бийликтеги ишенимдүү булактар "Азаттыкка" Муктарбек Зулпукаров мурдагы “Пионер” эс алуу багындагы жер тилкесине байланыштуу кызматтан кеткенин айтышкан. Кийинчерээк, ноябрдын башында ушул эле мэрдин дагы бир кеңешчиси Абдышүкүр Жураевдин кысымына даттанып, шаардагы "Классик" мейманканасынын директору Жаныбек Ажимаматов арыз менен Ош шаардык кеңешине кайрылган.
Жураев өзү Фейсбуктагы баракчасында муну четке кагып, өзүн каралоо аракети деп билдирген. Жыйынтыгында ишкердин арызын шаардык прокуратура карап, Ош шаар кеңеши атайын отурумунда мэр Бактыбек Жетигеновго ишенбөөчүлүк көрсөткөн. Жетигенов кеңешчиси боюнча дооматтарга мындайча жооп берген.
"Ал келгенде мен "жардам берет" деген үмүттө кеңешчи кылып алгам. Таксыр болуп жүрсө... Мурда таанычу эмесмин, кийин бул жактан тааныдым".
Кеңешчинин катышуусунагы дагы бир окуя быйыл октябрда Бишкекте катталды. 17-октябрда атайын кызмат Ленин райондук сотунун судьясы Нурлан Кенжебаев өзү караган иш боюнча "оң чечим чыгарып берүү" үчүн 2 миң доллар алганы боюнча кармалганын билдирген. Судья менен кошо анын кеңешчиси жана досу кармалган.
Сооротуучу кызматпы?
Журналист Канышай Мамыркулова президент баштаган жетекчилердин баарында төрттөн-бештен кеңешчиси бар экенин, бирок алар жетекчиге кандай кеңеш берип, анын ишин кантип илгерилетип жатканын эч ким билбейт дейт:
"Чын эле булардын функциясы - аткара турган иш-аракети эмне, кандай критерийлер менен кызматка алынат, жалпы эле бийликте булардын аткаруучу кызматы кандай? Мына ушул көпчүлүккө белгисиз. Бир байкаганым - кызмат жетпей калган, бийликтеги адамдарга мурдараак кызматы өтүп, кийин четке сүрүлүп калгандарды сооротуучу орунга айланды. Баланча депутаттын кеңешчиси, баланча губернатордун, президенттин, өкмөттүн кеңешчиси деп айтылып... Демек, эптеп бир пайда таба турган кызмат орунга айланган экен".
Көп учурда аларды жең ичинен иш бүтүргөн фигура катары дагы караган пикирлер бар. Президент Садыр Жапаровдун кеңешчиси Чолпонбек Абыкеев бир кеңешчинин кайсы бир кылмышка шек саналып кармалганда эле бардык кеңешчилерди айыптай берүү туура эмес деп эсептейт.
"Мындай мыйзамсыз ишке барган, кайсы бир кылмышка шектелген адамдар ар бир тармакта бар. Бир карын майды бир кумалак чиритет дегендей, бир адамдын жагымсыз иши жалпы кеңешчилерге тиешелүү эмес. Ошол эле учурда кеңешчилердин терс иш-аракетин анын жетекчисинин аракети деп түшүнбөө керек. Кеңешчилердин ар бири өзүнө тиешелүү тармак боюнча коомдогу болуп жаткан коомдук-саясий, маданий же башка жагынан иликтеп, тиешелүү кызматкерлерден маалымат алып, ал тууралуу жетекчиге билдирип, маалымат жеткирип турууга тийиш. Коомдогу түрдүү пикирлерге анализ жүргүзүп, ага жооп даярдашы мүмкүн. Кеңешчилер өзүнө бөлүнгөн тармакты мыкты билген, жакшы өздөштүргөн адис адам болушу мүмкүн. Кеңешчинин айтканын, жеткирген маалыматын кабыл алуу же албоо жетекчинин эркинде. Кеңешчилер да берген маалыматынын тактыгына, анын чечилиши же аткарылуучу иштер тууралуу берген багытынын тууралыгына саресеп салып, өз ишине жоопкерчиликтүү мамиле жасоого тийиш", - деди Абыкеев.
Министрлер кабинети 23-ноябрда парламентте криминалга жана саясий коррупцияга каршы жүрүп жаткан күрөшү тууралуу кеңири маалымат берген. Анда төрага Акылбек Жапаров жана анын орун басары Камчыбек Ташив саясий коррупциянын тамыры кыркылып жатканын, криминалга аралашкан мамлекеттик жана муниципалдык кызматкерлердин баары тазаланып жатканын айткан.
Мунун алдында президент Жапаров Кыргызстанда коррупция 90% жоюлуп, жемкорлуктан түшкөн каражат менен бюджет көбөйүп жатканын билдирген.