Новости за 13.10.2023

Дүйнө кыргыздарынын ичиндеги чакан ооганстандык топтун мурдагы ханы Рахманкул Жапаркул уулуна бир нече ирет кезиккен жана Ала-Тоодо элет жеринде көпүрө салдырган швейцариялык саякатчы Бернар Репонд тууралуу блог.   Кыргызстан – Швейцария XX кылымдын башында Кыргызстанды Швейцария сыяктуу бакыбат өлкө болсо экен деп самаган саясатчылардын алгачкысы, биз билгенден, Жусуп Абдыракманов болсо керек эле. Албетте, Кыргызстандын эгемендиги доорунда да демократияга багыт алган жумуриятыбызды көп этностуу Швейцарияга теңегиси келгендер арбыган.

Кыргызстандын 15 жылдан бери дайынсыз болуп келген жарандары Казакстандын Жамбыл облусунда табылды. Жубайлар казак айылдарынын биринде бирөөнүн малын багып, короо-жайын карап жүргөн. Туугандарынын айтымында, үч жолу казак полициясына кайрылып, жардам сураганынан тыянак чыккан эмес. Ушул тапта бул үй-бүлөнүн жакындары жана 80ден ашкан энеси кыргыз бийлигинен алардын паспортторун калыбына келтирип, өз мекенине кайтарып берүүнү суранып жатат. Кыргызстандын Алматыдагы башкы консулдугу бул үй-бүлөгө документ жасалып жатканын... Читать дальше...

13-октябрда Бишкекте КМШга мүчө өлкөлөрдүн президенттеринин саммити өттү. Анын алдында орус президенти Владимир Путин расмий сапар менен Кыргызстанга келди. “Эксперттер талдайт” берүүсүндө Путиндин сапарын, КМШнын саясий-экономикалык салмагын, Кыргызстан үчүн пайдасын жана тобокелдигин талдайбыз.

Бүгүн, 13-октябрда Бишкекте өткөн КМШга мүчө мамлекеттердин саммитинде Өзбекстандын президенти Шавкат Мирзиёевге уюмдун "Ардак" белгиси ыйгарылды. Сыйлыкты тапшырып жатып президент Жапаров Кыргызстан менен Өзбекстандын чек арасын тактоо ишинин толук аякташында Мирзиёевдин саясий эрки маанилүү роль ойногонун, ал Борбор Азия жана жалпы эле КМШ өлкөлөрүнүн туруктуу социалдык-экономикалык өнүгүүсүнө салым кошконун белгиледи. Мындан бир күн мурда, Орусиянын президенти Владимир Путин мамлекет башчы Садыр Жапаровду “Ардак” ордени менен сыйлаган. Читать дальше...

Казакстандын президенти Касым-Жомарт Токаев "Казакстан казак тил макамын бекемдөө саясатын уланта берерин" билдирди. Бул тууралуу ал Орус тили боюнча эл аралык уюм түзүү келишимине кол коюп жатканда айтты. Токаев жаңы уюм тууралуу келишимди "тарыхый" деп атады. "Орус тилин КМШда жайылтуу боюнча чаралар, биздин өлкөлөрдүн улуттук ой жүгүртүүсүнө терс таасирин тийгизбейт", - деди ал. Бир жыл мурда КМШ мамлекеттеринин лидерлеринин Санкт-Петербургда өткөн жыйынында Токаев шериктештик алкагында... Читать дальше...

Казак парламентинин депутаттары соңку жылдары өлкөдө исламдын башка багыттары, салафизм менен вахабизмдин жайылып баратканына тынчсызданып, аларга каршы күрөшкө чакырууда. Алтургай депутаттар өлкөнүн премьер-министрине расмий суроо-талаптарды жөнөтүп, жооп берүүнү талап кылган. Серепчилер муну Казакстандагы радикалдуу диний агымдарга каршы масштабдуу өнөктүктүн башталышы деп сыпатташты.

Кыргызстандын мурдагы тышкы иштер министри Аликбек Жекшенкулов Кыргызстан менен Казакстандын чек ара маселесине “мафиялык түзүмдөр” таасир этерин билдирди. Ал мындай пикирин “Азаттыктын” “Эксперттер талдайт” берүүсүндө айтты. “Көбү билбейт, ал жерди (кыргыз-казак чек арасы-ред.) мафиялык түзүмдөр ээлеп алган. Ошол түзүмдөр тейлейт. Мына, президент Токаев бир айтты, маселе чечилди. Кийин кайра эле ошол абал болуп калбадыбы. Кезек күткөндөр дагы эле турат”, - деди Жекшенкулов. Ал “мафиялык түзүмдөр” тууралуу кенен маалымат берген жок. Читать дальше...

"Жалпыга маалымдоо каражаттары жөнүндө” мыйзам долбоорунда коомчулуктан түшкөн сунуштар эске алынган жок. Бул тууралуу "Медиа Полиси Институту” уюмунун юристи Нурбек Сыдыков "Азаттыкка" билдирди.  13-октябрда "Жалпыга маалымдоо каражаттары жөнүндө” мыйзам долбоорун жөнгө салуучу таасирин талдоо боюнча түзүлгөн жумушчу тобунун жыйыны өттү. Юристтин айтымында, Маданият министрлиги менен Юстиция министрлиги аталган мыйзам долбоорунун жөнгө салуучу таасирин талдап, иштеп чыкканда коомчулуктан түшкөн сунуштар эске алган эмес. Читать дальше...

Кемпир-Абад ишине байланыштуу “Массалык башаламандык уюштурууга даярдык көргөн” деген шек менен камалган жыйырмадан ашык саясатчы, активисттердин арасында журналист жана саясий аналитик Айданбек Акматов да бар. "Азаттык" эркин ой, ачык коом үчүн күрөшкөн журналисттин бейнесине кайрылат.

13-октябрда Бишкекте өткөн Көз каранды эмес мамлекеттер шериктештигине (КМШ) мүчө өлкөлөрдүн президенттеринин кезектеги саммитинде жыйырма чакты документ кабыл алынды. Орус тили боюнча эл аралык уюм түзүү тууралуу келишим кабыл алынып, президенттердин орус тилинин улут аралык байланыш тили катары өнүгүшүн колдоо тууралуу билдирүүсү бекитилди. Санарип технологиялар тармагындагы мамлекеттик башкаруу системасын шайкештөө, көп полярдуу дүйнөдөгү мамлекет аралык мамилелер, жарандардын дин тутуу эркиндигине болгон укугун коргоо... Читать дальше...

Энергетика министрлиги Бишкекте жарандарга көмүрдүн бир тоннасы 4700 сомдон сатылып жатканын 13-октябрда билдирди. “Кыргызкөмүр” ишканасы Ден Сяопин 306Б дарегинде көмүр сатуу пунктун уюштурганы, учурда ал жерде 800 тонна көмүр бар экени маалыматта айтылат. Мекеме билдиргендей, учурда Бишкек жылуулук борборун жана калкты көмүр менен камсыз кылуу графиктин алкагында жүрүп жатат. Жакында оор жүк ташуучу автоунаалар менен көмүр ташылып келип, төмөнкү даректерде 4700 сомдон сатыла баштайт: ... Читать дальше...

Франциянын түндүгүндөгү Арсар шаарында 13-октябрда бычак менен мектепке кол салган адам кармалды. Бул тууралуу өлкөнүн ички иштер министри Жеральд Дарманен билдирди. Кол салуунун жыйынтыгында бир мугалим мүрт кетип, бир нече киши жараат алганы кабарланууда. Француз маалымат каражаттары Ички иштер министрлигиндеги булактарына таянып шектүү "20 жаштагы чечен тектүү жигит экенин" жазышты. Окуя түшкү саат 11 чамасында болгон. BFM TV телеканалы кабарлагандай, кол салаар алдында шектүү "Аллах Акбар" деп кыйкырган. Читать дальше...

Кыргызстан менен Өзбекстан ортосунда 30 жылдан бери чечилбей келген маселелер азыр чечилип жатканын 13-октябрда өзбек президенти Шавкат Мирзиёев билдирди. Бишкекте өткөн Көз каранды эмес мамлекеттер шериктештигинин (КМШ) саммитинин соңунда Кыргызстандын демилгеси боюнча Мирзиёевге бул уюмдун Ардактуу белгиси тапшырылды. Аны өзбек президентине Кыргызстандын башчысы Садыр Жапаров тапшырды. “Соңку жылдары биз Кыргызстан менен көп нерсеге жетиштик. 30 жылдан бери бул өтө татаал маселелерди чечүүгө эч ким чыгынган эмес. Читать дальше...

Мамлекет башчысы Садыр Жапаров бүгүн 13-октябрда Көз каранды эмес мамлекеттер шериктештигине мүчө өлкөлөрдүн башчыларынын саммитинде эркин соода, суу жана тил маселесин көтөрдү. Быйыл июнь айында Сочи шаарында кабыл алынган Кызмат көрсөтүүлөрдүн эркин соодасы, инвестицияларды түзүү жана ишке ашыруу жөнүндөгү макулдашуу КМШнын бардык өлкөлөрүндөгү ишкерликти алдыга жылдырарын,  бизнес-өнөктөштөргө бардык өлкөлөрдө жол ачыларын айтты. "Аны макулдашуу процедурасы абдан узакка созулду. Макулдашуу... Читать дальше...

Президент Садыр Жапаров Көз карандысыз Мамлекеттер Шериктештигине мүчө-мамлекет башчыларынын саммитинде климаттын туруктуулугун камсыздоо үчүн жасалып жаткан иштерге токтолду. Аймактагы суу ресурстарынын 40% жакынын Кыргызстандагы суулар түзөрүн, аймакты суу менен камсыз кылууда Кыргызстан өз жоопкерчилигин сезе турганын белгиледи. “Бул контекстте суу ресурстары пайда болгон аймакка климаттын терс таасирлерин, ошондой эле аймактагы өлкөлөрдүн суу инфратүзүмдөрүнүн эскилиги жеткенин эске алуу менен... Читать дальше...

Кыргызстандын Экономика жана коммерция министрлиги соода ишмердиги үчүн патенттин мөөнөтү 2024-жылдын 1-январына чейин гана экенин маалымдап, бул тармакта иштегендер жаңы жылдан баштап башка ыкманы тандашы керектигин эскертти. Мекемеден маалымдашкандай, мунун ордуна соодагерлер жалпы салыктык режимин же атайын салыктык режимин тандап, ошонун негизинде иш алып барышы керек. Аталган эки режимде бир гана салык каралган жана анда үч пайыздык чен бар. Биринчиси - жылына жүгүртүүсү 8 миллион сомго жетпеген ишкерлер салыктан толук бошотулат (0%). Читать дальше...

Бишкек мэриясы шаарда автоунааларды номуруна карап кезектештирип чыгаруу планы тууралуу түшүндүрмө берди. Вице-мэрдин милдетин аткаруучу Максатбек Сазыкулов 13-октябрда “Азаттыкка” билдиргендей, бул шаар башкармалыгынын узак мөөнөттүү планы, ага чейин коомдук траспорттун жүргүнчүлөрү үчүн ыңгайлуу шарт түзүү, инфраструктураны жакшыртуу иштери турат. “Биз байкоо жүргүзүп көрдүк. Жолдон өткөн унаалардын 5% маршруткалар болсо, автобус менен троллейбустардын саны 1% деле жетпейт экен. Калганы жалаң жеке автоунаалар. Читать дальше...

1-октябрдан тартып Кыргызстанда пенсия көбөйүп жатат. Кимге канча сом кошулат? Пенсия эмненин эсебинен көтөрүлүүдө? Улгайган куракта татыктуу жашаш үчүн жаш кезде кантип камдануу керек? Ушул жана башка суроолорго Кыргыз Республикасынын Социалдык фондусунун төрагасы Бактияр Алиев жооп берди. - 1-октябрдан тартып пенсия көтөрүлүп жатат. Бул акчаны кайдан таптыңыздар? Кимге канча сом кошулуп жатат? - Бүгүнкү күндө өлчөмү көбөйүп жатканына байланыштуу бүт республика боюнча пенсияны кайра эсептөөнү бүтүрдүк. Читать дальше...

Орусияда түрмөдө жаткан оппозициячыл саясатчы Алексей Навальныйдын үч адвокаты кармалганын Коруппцияга каршы күрөшүү фондунун башчысы Иван Жданов жана уюмдун юридикалык бөлүмүнүн башчысы Вячеслав Гимади билдиришти. Алардын маалыматына караганда, адегенде коопсуздук күчтөрүнүн өкүлдөрү 13-октябрда Вадим Кобзев, Игорь Сергунин жана Алексей Липцердин үйлөрүндө тинтүү жүргүзүп, андан соң кармап кетишкен. Гимадинин айтымында, тинтүүлөр «экстремисттик уюмдун ишмердүүлүүгүнө катышуу» ишине байланыштуу жүргүзүлгөн. Читать дальше...

Бишкекте автобус-троллейбустун жол киресин карта менен төлөсө 11 сом, ал эми накталай төлөй турган болсо 30 сом кылуу сунушталууда. Бул тууралуу 12-октябрда шаардык кеңештин Турак жай-коммуналдык чарба, отун-энергетикалык комплекс, транспорт, коммуникациялар жана экология боюнча туруктуу комиссиясынын жыйынында айтылды. «Жүргүнчүлөрдүн баары накталай эмес төлөмгө өтсүн деп жатабыз. Себеби улам 30 сомдон төлөй бергенче бир жолу карта сатып алып, ошол аркылуу 11 сомдон төлөп жүрө берет», - деди вице-мэр Максатбек Сазыкулов. Читать дальше...

Коргоо министрлигинин Балыкчы шаарындагы “Эдельвейс” полигонунда Жамааттык коопсуздук келишим уюмунун (ЖККУ) тынчтык орнотуу күчтөрүнүн биргелешкен “Бузулбас боордоштук-2023” машыгуусу 13-октябрда жыйынтыкталды. Бул тууралуу аталган министрликтин басма сөз кызматы кабарлады. Жабылыш аземде тиешелүү өлкөлөрдүн министрлери жоокерлердин машыгуу учурунда көрсөткөн каармандыгы жана аракеттери үчүн ыраазычылык билдирип, өзгөчөлөнгөн аскер кызматкерлерине медаль тапшырышты. Машыгууга уюмга мүчө Беларустун... Читать дальше...

АКШнын коргоо министри Ллойд Остин 13-октябрда Тель-Авивге барды. Ал Израилдин жогорку деңгээлдеги жетекчилиги, анын ичинен Биньямин Нетаньяху менен жолугушары күтүлүүдө. Остин - Израилге соңку эки күн ичинде барган АКШ бийлигинин экинчи расмий адамы. 12-октябрда аймакка Американын мамлекеттик катчысы Энтони Блинкен барды. Израил армиясы 13-октябрга караган түнү Газа тилкесинин түндүгүндө жашагандарды 24 саат ичинде түштүккө чыгып кетүүгө чакырган. Айрым маалыматтарга караганда, Израил армиясы... Читать дальше...

Талибдер башында турган Ооганстандын өкмөтү талаштуу Кош-Төбө каналынын узундугу 108 чакырымды түзгөн биринчи тилкесинин курулушу аяктап, экинчисин баштаганын жарыялады. Бул тууралуу "Азаттыктын" өзбек кызматы 13-октябрда жазды. Экинчи тилкесинин узундугу 65 чакырымды түзөт. Анын курулушун Ооганстандын мамлекеттик компаниясы ишке ашырууда. 11-октябрда Балх провинциясында өткөн салтанаттуу аземде Талибан өкмөтүнүн бир катар мүчөлөрү катышты. Алар Кош-Төбө каналынын экономикага жана айыл чарбасына келтире турган пайдасы тууралуу айтып... Читать дальше...

Түрк полициясы соңку айларда он миңдеген чет өлкөлүктү кармап, депортация борборлоруна жибергени утур-утур кабарланып келет. Анкара виза мөөнөтү бүткөн 120 миң чет өлкөлүк мекенине кайтканын билдирди. Алардын дээрлик көпчүлүгү мыйзамсыз иштеп жүргөн түркмөнстандык, ооганстандык жана сириялыктар экени айтылууда. Виза алуу жараянынын катаалдашканынан, лиранын куну түшкөнүнөн улам Түркиядан Орусияга жер которгон борбор азиялыктар да бар. Түркиядан Орусияга оогон мигранттар 25 жаштагы Тилек... Читать дальше...

Соңку эки жылда АКШга мыйзамсыз кирүүгө аракет кылгандардын арасында Өзбекстандын жарандары үчүнчү орунда турат. Мындай статистиканы АКШнын Чек ара кызматынын документтерине таянуу менен Fоx News телеканалы 10-октябрда жарыялады. Андагы маалыматка караганда биринчи орунда Түркиянын жарандары турат. Эки жылда 30 830 түркиялык чек арадан өтүү аракетин көргөн. Экинчи орунду Мавритания ээлеген. Ал эми Өзбекстан 13 624 миң жараны менен үчүнчү орунда турат. Тизмеде андан кийин Египет менен Пакистан жайгашкан. Читать дальше...